CHƯƠNG 10
CÁC VÍ DỤ VỀ PHÂN TÍCH GIÁ KẾT HỢP KHỐI LƯỢNG
Hai... điều mà bạn cần phải làm vì bản thân mình: hành động đúng và kiên nhẫn.
- Charles Brandes (1943-) -
Tôi hy vọng bây giờ tôi đã thuyết phục được bạn về giá trị và sức mạnh của VPA với mọi hình thức khác nhau của nó. Tôi đã đạt được cả hai mục đích của tôi khi viết quyển sách này. Đầu tiên là hướng dẫn bạn theo hướng mà tôi đã may mắn đi theo, khi tôi mới bắt đầu giao dịch cách đây nhiều năm về trước. Mặc dù Albert chịu nhiều gièm pha trong thời gian dài, nhưng tôi luôn biết ơn cái ngày tôi tình cờ đọc được thông tin của ông ấy trên báo. Khối lượng đối với tôi rất có ý nghĩa, nó hợp lý, và là cách duy nhất mà tôi tin rằng bạn có thể thực sự nhìn thấy hành vi bên trong thị trường, bị thao túng hay không. Tất cả các biểu đồ được sử dụng ở đây được lấy từ nền tảng giao dịch NinjaTrader hoặc tài khoản MT4/5 của tôi.
Mục đích thứ hai là giải thích phương pháp một cách dễ hiểu. Các thị trường có thể diễn biến phức tạp, nhưng chúng không quá khó để hiểu, và nếu chịu khó tự học và nghiên cứu các biểu đồ, bạn cũng có thể trở thành chuyên gia về VPA ngay lập tức. Không có lối tắt để nhanh chóng thành công, nhưng cũng giống như đi xe đạp, một khi đã học, bạn sẽ không bao giờ quên. Tôi không tin rằng bất kỳ chương trình phần mềm nào có thể phân tích dùm bạn. Giao dịch là một nghệ thuật, không phải là một khoa học, và sự tinh tế và sắc thái của thị trường vượt quá khả năng tính toán của máy móc, dù cho chương trình có phức tạp đến đâu. Lý do chính tại sao giao dịch như một môn nghệ thuật là bởi vì thị trường được thúc đẩy bởi con người và tiền bạc của họ cũng như được củng cố bởi nỗi sợ hãi và lòng tham.
Do đó, khi bạn đã đọc đến gần cuối quyển sách này, tôi muốn đề cập đến một số ví dụ từ các thị trường khác nhau và từ các nền tảng giao dịch khác nhau. Tất cả đều hiển thị khối lượng giao dịch. Một số là khối lượng thực tế, như trên thị trường giao ngay và thị trường kỳ hạn, số khác đến từ thị trường ngoại hối giao ngay. Nhưng tất cả chúng đều có một điểm chung. Việc áp dụng VPA trong mỗi trường hợp đều giống nhau và dữ liệu VAP là một nét vẽ bổ sung góp phần làm hoàn chỉnh bức tranh tổng thể.
Tôi sẽ bắt đầu các ví dụ từ thị trường chứng khoán Hoa Kỳ và biểu đồ đầu tiên là biểu đồ ngày của công ty Honeywell (HON) được thể hiện trong hình 10.10.
Hình 10.10 Biểu đồ ngày - Honeywell (HON)
Đây là một ví dụ tuyệt vời dạy cho chúng ta một số bài học. Mặc dù đây là biểu đồ chứng khoán hàng ngày, nhưng các nguyên tắc VPA vẫn được áp dụng cho mọi thị trường.
Cổ phiếu bị bán tháo, giá giảm mạnh, sự suy yếu ban đầu được báo hiệu bởi cây nến sao băng, được xác nhận bằng khối lượng tăng và cây nến giảm thân rộng. Mọi thứ đều bình thường. Tiếp theo là một cây nến thân hẹp với khối lượng cao hơn cây nến trước đó. Sự bất thường xuất hiện, và đây có thể là khối lượng dừng giảm (stopping volume). Vào ngày tiếp theo, thị trường đóng cửa với nến cây búa, một lần nữa khối lượng cao. Chúng ta kỳ vọng thị trường sẽ tạm nghỉ tại mức này và đi vào vùng tắc nghẽn, hoặc thậm chí là hình thành vùng tích lũy trước khi bứt phá và tăng cao hơn.
Ngay lập tức, Honeywell tăng cao hơn vào ngày hôm sau với giá mở cửa tạo khoảng cách tăng với giá đóng cửa hôm trước (gap up), nhưng khối lượng chỉ ở mức trung bình. Ngày tiếp theo, thân nến hẹp lại, và mặc dù giá có tăng, nhưng khối lượng lại giảm. Đây là một tín hiệu của sự suy yếu. Giá tăng và khối lượng giảm là tín hiệu thị trường suy yếu. Cổ phiếu có lẽ sẽ không đi quá xa nữa và chuẩn bị tiến vào vùng tắc nghẽn. Tuy nhiên, về cuối đợt này, chúng ta bắt đầu thấy áp lực bán đang bị hấp thụ với cây nên giảm thân nhỏ và khối lượng cao - một sự bất thường. Nói cho cùng, nếu đây là khối lượng bán, thì cây nến phải có thân rộng và giá phải giảm sâu hơn, nhưng thực tế lại không như vậy. Sau đó 3 cây nến, chúng ta lại có một cây nến thân rất hẹp.
Lượng bán đang được hấp thụ và chúng ta kỳ vọng sẽ thấy giá tăng bứt phá ra khỏi vùng này - điều tất yếu phải xuất hiện. Khối lượng tăng cùng với thân nến rộng. Một tín hiệu tích cực ủng hộ tăng giá. Và chúng ta cũng vừa có một nền tảng hỗ trợ tuyệt vời, chính là vùng tắc nghẽn đó. Thị trường sau đó đi ngang một lần nữa ở mức giá cao hơn trong hai tuần, hơi giảm nhẹ, nhưng lưu ý những cây nến giảm. Trong suốt giai đoạn diễn ra sự tắc nghẽn giảm này, khối lượng đều rất khiêm tốn, do đó đây không phải là một tín hiệu cho xu hướng giảm. Nếu thị trường thực sự muốn xuống sâu hơn, lẽ ra khối lượng phải tăng cùng với giá giảm. Nhưng thực tế lại không phải như vậy. Hãy nhớ, giá muốn lên cao hơn hoặc xuống thấp hơn thì cần phải có nỗ lực tương ứng.
Vì vậy, chúng ta kỳ vọng phe mua sẽ sớm bước vào thị trường. Và đó chính xác là những gì xảy ra tiếp theo. Họ nhập cuộc với khối lượng trên trung bình, lưu ý bóng dưới của cây nến tăng cuối cùng trong vùng tắc nghẽn. Trông có vẻ là một tín hiệu tích cực.
Ngày hôm sau, giá bứt phá với khối lượng lớn. Đây không phải là một bẫy tăng (trap up), mà là một động thái tăng thực sự, khối lượng đã nói lên tất cả. Không chỉ vậy, mà một khoảng cách cũng được tạo ra giữa giá mở cửa của cây nến sau và giá đóng cửa cây nến trước đó (gap up). Mọi dấu hiệu về xu hướng tăng đều được xác thực bằng khối lượng. Kết quả là ba tháng sau, giá cổ phiếu lên đến $76.08.
Ví dụ tiếp theo trên thị trường Hoa Kỳ là một cổ phiếu mà tôi đặc biệt yêu thích. David (chồng tôi) và tôi lần đầu tiên bắt đầu giao dịch Duke Energy vào những ngày mà nó còn $17! Bây giờ nó đã hơn $70. Trong những ngày đó, chúng tôi nắm giữ cổ phiếu này và thực hiện chiến lược Covered calls17 - một chiến lược giao dịch quyền chọn - options - tuyệt vời. Đây là chủ đề nằm ngoài quyển sách này.
Một lần nữa, kiên nhẫn là một trong những bài học giá trị nhất được rút ra trong trường hợp này. Nếu bạn nhớ lại những gì tôi đã nói ở đầu quyển sách: lúc mới bắt đầu giao dịch bằng VPA, tôi đã từng rất phấn khích. Hễ nhìn thấy một nến cây búa, hoặc tín hiệu khối lượng dừng giảm là tôi đặt lệnh ngay lập tức.
Tuy nhiên, hãy nhớ đến hình ảnh con tàu chở dầu khổng lồ. Cần có thời gian để dừng lại và quay đầu. Vậy, chúng ta học được gì từ ví dụ Duke Energy? Đầu tiên, ở sát bìa bên trái biểu đồ, cổ phiếu tăng với khối lượng tương đối thấp.
Hình 10.11 Biểu đồ ngày - Duke Energy (DUK)
Khối lượng của cây nến tăng cuối cùng chỉ cao hơn một chút so với cây nến trước đó, nhưng thân nến lại dài hơn gấp đôi. Rõ ràng có một dấu hiệu sớm về sự suy yếu cho diễn biến sắp tới, và hai cây nến tiếp theo đã xác nhận điều đó. Giá cố gắng tăng thêm một chút trước khi chính thức rơi như thác đổ kèm theo khối lượng lớn dần, cho đến khi xuất hiện khối lượng dừng giảm đóng vai trò như một chiếc phanh hạ tốc độ. Lúc này, Duke Energy cố gắng tăng trở lại song không thành công, giá đã tiếp tục tạo ra hai cây nến giảm sâu hơn, nhưng với khối lượng trung bình.
Trên thực tế, thân của hai cây nến này khá rộng nếu so với những cây nến giảm trước đó, lẽ ra khối lượng tương ứng cũng phải lớn hơn, như vậy rõ ràng lượng bán đang bị hấp thụ tại mức giá này. Duke Energy nỗ lực tăng lên với một cây nến bao trùm cây nến giảm trước đó (bullish engulfing), nhưng với khối lượng trung bình thì vẫn chưa phải là dấu hiệu cho thấy thị trường đang mạnh lên.
Thị trường sau đó lại bị kéo ngược về với hai cây búa nhỏ có khối lượng thấp. Liệu đây có phải là giai đoạn cuối cùng của hành động loại bỏ phe bán ra khỏi thị trường? Câu trả lời nằm trong cây nến tiếp theo có khối lượng nhỏ - kiểm định lại lượng bán trên thị trường. Những người giao dịch nội bộ đã chuẩn bị sẵn sàng. Lượng bán đã bị hấp thụ hết, họ kiểm định lại lần nữa và tín hiệu nhận được là một thanh khối lượng thấp, Duke Energy giờ đây là thích hợp để lên cung trăng.
Cổ phiếu tăng giá ngay sau đó với khối lượng tốt kèm theo khoảng cách giá (gap up) được hỗ trợ bằng một thanh khối lượng lớn, như vậy đây không phải bẫy tăng giá mà là đạt tăng thực sự. Những người giao dịch nội bộ đã nhập cuộc. Tiếp theo sự kiện đó, giá đi vào giai đoạn tắc nghẽn và giảm nhẹ. Lưu ý khối lượng, nó khá thấp, có một sự bất thường. Chúng ta biết chắc rằng giá cổ phiếu sẽ không giảm quá sâu. Bởi vì nếu giá giảm sâu thì khối lượng phải cao.
Hình 10.12 Biểu đồ ngày Duke Energy - Diễn biến tiếp theo
Cây nến cuối cùng trong giai đoạn này là một cây nến tăng tạo khoảng cách với cây trước đó (gap up). Tuy nhiên, lưu ý khối lượng tương ứng, nó rất thấp. Liệu đây có phải là một cái bẫy tăng của những người giao dịch nội bộ? Cây nến này rõ ràng có vẻ yếu, và mặc dù nến tăng nhưng khối lượng là dưới mức trung bình. Mặt khác, hãy xem xét bức tranh tổng thể và quay lại quá khứ một chút. Chúng ta đang ở mức kháng cự tiềm năng được hình thành trong quá khứ. Như vậy, sự cảnh giác cần được nâng lên gấp đôi vì có hai tín hiệu suy yếu: giá tạo khoảng cách tăng (gap up) với khối lượng thấp và giá đang tiếp cận ngưỡng kháng cự.
Chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo đó?
Duke Energy duy trì tại mức $65.75 trong vài ngày, trước khi bứt phá xuyên qua vùng kháng cự và tăng dần với khối lượng ổn định. Cuối cùng thì đợt tăng giá này cũng đã cạn kiệt nhiên liệu, được thể hiện rõ qua diễn biến khối lượng. Ngay bên góc phải của xu hướng tăng, có 3 thanh khối lượng cực lớn nằm bên dưới 3 cây nến thân hẹp. Thị trường đang mạnh hay đang suy yếu? Dĩ nhiên là đang suy yếu, và sau đó, giá đã giảm mạnh. Nhưng khối lượng bán chỉ đạt mức trung bình, thì rõ ràng đây không phải lúc Duke Energy đảo chiều toàn bộ xu hướng, mà sẽ tiếp tục tăng cho đến hiện tại. Lúc viết nội dung này, Duke Energy đang giao dịch ở mức giá $74.41.
Bãy giờ tôi sẽ lấy một ví dụ ở thị trường và khung thời gian khác, cụ thể là SLV - một quỹ ETF Bạc (Quỹ giao dịch hoán đổi danh mục mô phỏng diễn biến giá cả trên thị trường Bạc). Quỹ ETF là một cách rất thông dụng đối với nhiều nhà giao dịch để tham gia vào thị trường hàng hóa, và SLV chắc chắn là một trong những lựa chọn phổ biến nhất. Nó là một quỹ ETF minh bạch, không cần sử dụng đòn bẩy và mô phỏng lại thị trường Bạc cơ sở. Ở đây chúng ta có biểu đồ 5 phút, quá hoàn hảo cho chiến lược giao dịch trong ngày.
Như chúng ta có thể thấy từ biểu đồ, bắt đầu từ góc bìa bên trái, SLV đi ngang, mặc dù có tăng đôi chút trước khi giảm xuống, bứt phá qua nền hỗ trợ tạm thời với 5 cây nến giảm liên tiếp đi kèm với khối lượng tăng và trên trung bình. Như vậy, hành động giá trên đã được xác thực.
Hình 10.13 Biểu đồ 5 phút SLV- ETF
Sau đó, SLV đi ngang một vài thanh trước khi xuất hiện hai cây nến giảm thân hẹp, nến đầu tiên có khối lượng trên trung bình - sự bất thường và nến thứ hai có khối lượng cực cao. Đây chắc hẳn là khối lượng dừng giảm và phe mua đang hiện diện, vì nếu không, cây nến thứ hai phải có thân rộng mới đúng. Tiếp theo là nến cây búa, với khối lượng lớn, báo hiệu lượng mua vào thị trường nhiều hơn. Không thấy sự kháng cự của phe mua với cây nến tăng đẩy giá lên cao nhưng khối lượng thấp, cho nên không phải là dấu hiệu của sự mạnh lên, nhưng cây nến tiếp theo lại có thân rộng và khối lượng tăng tốt - một tín hiệu tích cực. Sau đó, những người giao dịch giao nội bộ thực hiện kiểm định lượng bán, kết quả là khối lượng thấp và giá tăng trở lại với khối lượng ổn định. Giá tăng mạnh qua những cây nến thân rộng nhưng bắt đầu trở nên suy yếu khi ba lần không thể vượt qua nổi một mức giá. Vì thế, giá tiếp tục đi ngang và bám sát mức này một thời gian trước khi quay đầu giảm xuống trở lại vào ngày hôm sau.
Việc chỉ ra hàng trăm ví dụ về những xu hướng và cơ hội giao dịch tuyệt vời mà VPA mang lại là rất dễ dàng. Ngoài ra, VPA còn cung cấp cho chúng ta những lý do hợp lý để làm cơ sở đưa ra quyết định, và quan trọng hơn, nó đo lường mức độ rủi ro cho từng giao dịch - cũng là tất cả những gì mà nhà giao dịch cần phải biết.
Trong ví dụ này, chúng ta đang cân nhắc cơ hội đặt lệnh với tư cách là một nhà giao dịch trong ngày. Tuy nhiên, nếu bạn là một nhà giao dịch ưa mạo hiểm, chỉ cần nến cây búa thôi, bạn có thể mở vị thế được rồi. Đây có vẻ như là một tín hiệu mạnh mẽ. Tuy nhiên, cây nến tiếp theo lại cho thấy sự suy yếu của thị trường tại mức giá này. Khối lượng thấp hơn trung bình, và chúng ta sẽ tự hỏi liệu đây có phải là một quyết định khôn ngoan hay không. Nếu đặt lệnh thì mức dừng lỗ sẽ được thiết lập ở bên dưới bóng nến cây búa. Giả sử chúng ta tiếp tục nắm giữ vị thế mua, thì cây nến tiếp theo xuất hiện đã tạo ra sự an tâm nhiều hơn khi có thân rộng kèm khối lượng lớn - tín hiệu tốt. Do đó, chưa có lý do nào để thoát vị thế cả.
Cây nến tiếp theo - nến cây búa có khối lượng trên trung bình cung cấp một tín hiệu suy yếu (mặc dù chưa phải là đỉnh xu hướng, nhưng bóng trên dài đã cho thay giá suy yếu một phần). Chúng ta kỳ vọng kế đến sẽ là một cây nến đảo chiều, thay vì vậy giá đã tạo một tín hiệu tích cực - một tín hiệu kiểm định khối lượng thấp (low test volume), và sau đó là một cây nến thân rộng kèm khối lượng trên trung bình. Cuối cùng giá dừng lại và tạo điểm xoay chiều tạo đỉnh.
Một nhà giao dịch thận trọng sẽ quan sát phản ứng ban đầu của thị trường từ khi xuất hiện nến cây búa - một tín hiệu suy yếu và chờ đợi cho đến khi hình thành cây nến thứ hai - tín hiệu tích cực - rồi mới quyết định mở vị thế. Nếu thận trọng như vậy, bạn có thể chỉ thu về được một khoản lợi nhuận nhỏ, thua lỗ nhỏ hoặc thậm chí là hòa vốn. Nhưng đây mới là quan điểm của tôi.
Các ví dụ tôi đã chọn ở đây được thiết kế để giảng dạy, đào tạo cũng như để cho bạn thấy VPA được áp dụng trong nhiều khung thời gian và thị trường khác nhau, và có lẽ quan trọng hơn, tôi muốn các bạn biết tất cả các xu hướng và cơ hội giao dịch đều mang tính tương đối. Chẳng hạn, chúng ta có thể mở vị thế (với tư cách là nhà giao dịch trong ngày) và kiếm được 20 hoặc 30 xu cho mỗi hợp đồng nếu đi theo xu hướng ở khung thời gian nhỏ.
Ngược lại, ở các ví dụ trước với thị trường cổ phiếu, các vị thế được duy trì trong nhiều ngày, nhiều tuần hoặc thậm chí là nhiều tháng, thu về hàng trăm nếu không muốn nói là hàng ngàn đô la. Tất cả chỉ là tương đối. Vẻ đẹp của VPA nằm ở các quyết định giao dịch mang tính logic giữa khối lượng và giá cả. Như vậy, nhiệm vụ của bạn đơn giản chỉ là cân bằng giữa quản lý vốn với khả năng chịu đụng rủi ro và cơ hội giao dịch phù hợp. Nói cách khác, VPA sẽ cung cấp cho bạn cơ hội giao dịch, nhưng bạn sẽ phải đánh giá rủi ro và tính toán số vốn hợp lý với sự đánh giá đó.
Và hãy nhớ rằng, việc đánh giá rủi ro phải dựa trên phân tích của bạn bằng cách sử dụng nhiều khung thời gian. Chẳng hạn, ở ví dụ trên, khung thời gian lớn hơn đã cung cấp tín hiệu cảnh báo đây là một đợt di chuyển yếu, và do đó rủi ro phải được xem xét cao hơn. Thậm chí có thể giá đang đi ngược xu hướng chủ đạo. Trên thực tế, xu hướng lớn của thị trường Bạc vào thời điểm đó là giảm, nên theo nguyên tắc, giao dịch này dù sao cũng là một giao dịch có tính rủi ro cao hơn.
Ví dụ tiếp theo là một loại hàng hóa cực kỳ phổ biến khác đối với các nhà giao dịch, Vàng và quỹ ETF Vàng mang tên GLD. Một lần nữa, tôi lấy khung thời gian nhỏ hơn để làm ví dụ. Trong trường hợp này, bài bình luận của tôi dựa trên phân tích từng cây nến mà không có chú thích để tránh tạo ra sự lộn xộn trên biểu đồ.
Trước khi bắt đầu, tôi xin mô tả sơ qua bức tranh tổng thể của thị trường vàng. Tại thời điểm trên biểu đồ này, vàng đã suy yếu được một thời gian. Trong môi trường lạm phát thấp thì dòng tiền nói chung có xu hướng rút khỏi tài sản trú ẩn (vàng, bạc, trái phiếu Chính phủ,...) và chạy vào các thị trường rủi ro (cổ phiếu, hàng hóa cơ bản,...) làm cho chúng biến động mạnh hơn. Vì thế, xu hướng dài hạn của thị trường vàng là giảm. Đây cũng là phương hướng để xem xét các cơ hội giao dịch trong ngày.
Hình 10.14 Biểu đồ 15 phút - GLD (Quỹ ETF)
Thị trường mở cửa tạo khoảng cách giảm (gap down) so với giá đóng cửa phiên trước đi kèm khối lượng cực cao - một tín hiệu suy yếu rất rõ ràng đã được xác thực. Tiếp theo là nến cây búa nhỏ cũng có khối lượng cực lớn. Liệu đây có phải là một khối lượng dừng giảm (stopping volume)? Có lẽ vậy, nhưng cây nến tiếp theo lại có thân hẹp, bóng nến trên và khối lượng lớn, gợi ý thêm về sự suy yếu.
Rõ ràng đây không phải là phản ứng củng cố cho tín hiệu khối lượng dừng giảm. Hai cây nến tiếp theo cho thấy lực mua đã xuất hiện một ít (trên mỗi cây) với bóng nến dưới dài, nhưng thị trường vẫn tiếp tục giảm kèm khối lượng tăng dần. Cây nến giảm thứ hai hình thành khối lượng dừng giảm một lần nữa. Và cây nến giảm cuối cùng trong đợt giảm mở màn đóng cửa với khối lượng trung bình, sau đó là cây nến tăng đầu tiên trong phiên - phản ứng tăng khá yếu khi thân nến hẹp, bóng trên dài và khối lượng trên trung bình. Rất khó để thị trường đảo chiều bằng cây nến này. Cây nến tiếp theo có vẻ ổn hơn vì xuất hiện tín hiệu tích cực hợp lệ - nến tăng, thân hẹp và khối lượng trung bình.
Sau đó, hình ảnh cây nến tăng đầu tiên lại xuất hiện, nhưng lần này khối lượng cực kỳ cao. Chúng ta có một tín hiệu quan trọng: thị trường đang rất yếu. Bởi vì nếu đây là khối lượng từ phe mua thì giá sẽ tăng lên nhanh chóng nhưng thực tế thì không, như vậy phải là khối lượng từ phe bán. Mọi người đều đang bán và cố gắng thoát ra trước khi thị trường sụp đổ, với mọi nỗ lực tăng giá đều bị áp lực bán áp đảo. Cây nến tiếp theo thậm chí còn tồi tệ hơn, gửi một tín hiệu thậm chí còn mạnh hơn: mọi người đang bán và thị trường hiện đang cực kỳ yếu.
Hình 10.15 Biểu đồ 15 phút - GLD (Quỹ ETF) - ngày tiếp theo
Giá mở cửa là tin xấu đối với những nhà giao dịch đang mua vàng, thậm chí tình hình còn tồi tệ hơn khi chứng kiến năm, sáu và bảy cây nến giảm liên tục đi kèm với khối lượng tăng dần đến cực đỉnh - vượt quá 6 triệu trong khi trung bình khối lượng trên mỗi cây nến chỉ khoảng 500,000. Nói cách khác, thị trường đang bị bán tháo trong hoảng loạn. Mặc dù nến cây búa (tín hiệu giá mạnh lên) có khối lượng cao xuất hiện nhưng không đủ để làm chạm đà giảm của thị trường. Ngay cả cây nến tăng thân rộng đơn độc kèm khối lượng không phải là thấp cũng không thể đẩy giá đi lên. Kết quả là thị trường bước vào giai đoạn tắc nghẽn trước khi xuất hiện chuỗi 4 cây nến giảm cuối cùng tạo thêm áp lực giảm và lượng bán lớn. Trong vùng tắc nghẽn này, hỗ trợ/kháng cự cùng với VAP đóng vai trò quan trọng như bất kỳ phân tích nào của chúng ta.
Đây là bản phân tích thị trường được tôi thực hiện chi tiết, giống như một đoạn hội thoại xuất hiện trong đầu của tôi mỗi khi giá diễn biến trên màn hình máy tính. Đối với bất kỳ thị trường nào, hoặc khung thời gian nào, tôi đều áp dụng hệt như vậy. Tất cả những gì tôi cần là khối lượng - công cụ cung cấp cho tôi góc nhìn về những gì đang diễn ra bên trong thị trường. Với góc nhìn sâu sắc này, tôi có thể rút ra kết luận từ hành vi giá. Với ví dụ này là thị trường Vàng, nhưng có thể áp dụng cho mọi quỹ ETF và các thị trường khác. Không có gì khác nhau cả.
Bây giờ tôi sẽ chuyển sang thị trường ngoại hối giao ngay và dưới đây là các biểu đồ từ nền tảng MT4/MT5 ở đây chúng ta có biểu đồ giá chạy theo thời gian và khối lượng tick, và các nguyên tắc VPA vẫn được áp dụng như cũ.
Ở ví dụ đầu tiên, tôi đã mở một vị thế trên biểu đồ 15 phút cặp tiền AUD/USD, như hình 10.16.
Cặp tiền này đã tăng ổn định trong một thời gian ngắn, khối lượng ở mức trung bình không có bất thường hoặc dấu hiệu suy yếu trong giai đoạn này. Đột nhiên, một cây nến tăng thân rộng xuất hiện, bóng nến trên dài tương đương với thân, đánh dấu ‘tín hiệu suy yếu đầu tiên’.
Bây giờ chúng ta chú ý vào thanh khối lượng của cây nến này. Cặp AUD/USD lẽ ra phải tăng mạnh, vậy rõ ràng khối lượng ở đây đại diện cho lượng bán lớn, được xác nhận bởi bóng nến trên rất dài của cây nến.
Hình 10.16 Biểu đồ thị trường ngoại hối giao ngay 15 phút - AUD/USD
AUD/USD cố gắng tăng lên trong một vài thanh, nhưng tín hiệu cảnh báo đã có và không còn nghi ngờ gì nữa, sau đó 5 cây nến thì một cây nến sao băng xuất hiện với khối lượng cao. Cây nến tiếp theo cũng khá yếu - doji thân hẹp với khối lượng cao. Đây là một tín hiệu đảo chiều tiềm năng. Kế đó, xuất hiện một cây nến sao băng khác với khối lượng cao hơn nữa đã xác nhận sự suy yếu của thị trường. Và điều cũng rất quan trọng ở đây là đỉnh của cây nến này thấp hơn cây nến trước. Đây là thời điểm và địa điểm thích hợp để mở vị thế bán khống với mức dừng lỗ đặt bên trên bóng của cây nến đầu tiên.
Thị trường bắt đầu giảm xuống theo đúng logic ban đầu. Một khía cạnh quan trọng mà tôi muốn nhấn mạnh ở đây là cách VPA giúp bạn giữ vị thế một cách bền vững để tối đa hóa lợi nhuận của bạn theo xu hướng.
Như chúng ta đã biết, thị trường không bao giờ di chuyển theo một đường thẳng, chúng di chuyển xuống thấp hơn, sau đó điều chỉnh tăng đôi chút, trước khi giảm xuống một lần nữa. Đối với trường hợp này thì giá đi đúng với quan điểm trên.
Bốn cây nến giảm sau cây nến sao băng thứ hai đều có thân rộng, đó là những gì chúng ta muốn thấy. Phân tích của chúng ta đã được chứng minh là đúng và hiện chúng ta đang có một vị thế vững chắc. Sau đó, thị trường bắt đầu đảo chiều chống lại chúng ta. Đây có phải là một sự đảo chiều xu hướng, hay chỉ đơn thuần là sự tạm dừng trong đợt giảm giá?
Chà, cây nến đầu tiên xuất hiện. Thân nến tương đối hẹp và khối lượng trên trung bình nên đây là một dấu hiệu đáng mừng. Ngoài ra, chúng ta chưa thấy bất kỳ bằng chúng nào về việc khối lượng dừng giảm (stopping volume) đi kèm với những cây nến thân hẹp có khối lượng tăng dần, cho thấy diễn biến hiện tại cũng chỉ là tạm dừng giảm giá. Cây nến tiếp theo đã xác nhận quan điểm này, và cây nến tăng cuối cùng hoàn thành với khối lượng sụt giảm đáng kể đã cho chúng ta một tín hiệu chắc chắn.
Kết quả là xuất hiện một cây nến sao băng khác với khối lượng dưới trung bình - một tín hiệu suy yếu (thị trường kiểm định lượng mua và cho khối lượng thấp).
Thị trường di xuống từng bước theo bậc thang, và mỗi khi giá tăng lên, khối lượng đều không hỗ trợ, điều này đã xác nhận thêm sự suy yếu của thị trường. Khi bạn đang có một vị thế trên thị trường, bạn phải xem xét lại bằng các kỹ thuật VPA vì chúng sẽ mang lại cho bạn sự tự tin để tiếp tục nắm giữ và đi theo xu hướng. Chẳng hạn, nếu đang có vị thế bán khống và giá tăng lên với khối lượng giảm dần, thì bạn biết rằng đây chỉ là một đợt điều chỉnh tạm thời và không ảnh hưởng gì đến xu hướng giảm chủ đạo. Nói cách khác, đây là một cú kéo ngược (pullback) xu hướng thứ cấp mà thôi. Vì khi giá tăng phục hồi mà không có tín hiệu khối lượng dừng giảm trước đó hỗ trợ (phe mua chưa hiện diện tại mức giá này) thì bất kỳ sự đảo chiều tăng nào cũng sẽ không kéo dài, cho nên bạn có thể tiếp tục nắm giữ vị thế bán khống theo xu hướng chính.
Chiến thuật này cũng được áp dụng với vị thế mua. Trong xu hướng tăng, khi thị trường quay đầu đi ngược lại với khối lượng giảm thì đơn giản đó chỉ là một sự điều chỉnh giảm và không làm thay đổi xu hướng chủ đạo (đặc biệt nếu như không có khối lượng dừng tăng - topping out volume - trước đó hỗ trợ)
Cuối cùng, như chúng ta có thể thấy ở bên phải của biểu đồ, khối lượng dừng giảm cuối cùng đã xuất hiện, và thị trường chuyển sang giai đoạn tắc nghẽn với áp lực bán giảm xuống dưới mức trung bình. Xu hướng giảm đã kết thúc hành trình và chúng ta nên thoát vị thế bán khống.
Việc mở, quản lý và thoát vị thế này đều được thực hiện bằng một công cụ đơn giản, đó là VPA. Ngoài ra không còn sử dụng phương pháp nào khác. Tại sao nhiều nhà giao dịch, nhà đầu cơ và nhà đầu tư không chú ý đến khối lượng như tôi?
Dưới đây là một số ví dụ khác từ thị trường ngoại hối giao ngay.
Hình 10.17 Biểu đồ tuần - AUD/USD - Cao trào bán
Lý do tôi chọn biểu đồ tuần để phân tích cặp AUD/USD không chỉ vì đây là một ví dụ điển hình về cao trào bán mà còn cho chúng ta thấy được diễn biến này kéo dài bao lâu. Như tôi đã nói nhiều lần, chúng ta phải kiên nhẫn. Những thay đổi lớn trong xu hướng cần có thời gian để trở thành hiện thực và đây là một ví dụ. Nó cũng chứng minh VPA hoạt động trong tất cả các khung thời gian.
Trong biểu đồ này, chúng ta đang xem xét giai đoạn thời gian khoảng 18 tháng, vì vậy bạn sẽ kiếm được khoản lợi nhuận lớn theo xu hướng dài hạn nếu thực sự kiên nhẫn và tất nhiên là tin vào sức mạnh của VPA.
Từ bên trái của biểu đồ, chúng ta có thể thấy giá đang tăng, trước khi chuyển sang giai đoạn tắc nghẽn với khối lượng trung bình. Sau đó, một sự bất thường xuất hiện: một cây nến tăng thân hẹp với khối lượng rất cao, đánh dấu ‘tín hiệu suy yếu’. Giá đang vướng phải sự cản trở tại mức giá này, và thị trường không có phân ứng gì. Cây nến tiếp theo đóng cửa với khối lượng cực cao, nhưng thân lại rất hẹp. Lẽ ra nếu thị trường bị bán tháo thì giá phải hình thành một cây nến thân rộng mới đúng, nhưng thực tế lại không như vậy. Từ đó suy ra, phe mua đã nhập cuộc và hỗ trợ thị trường tại mức giá này. Tiếp theo là một nến cây búa có bóng dài, đã xác nhận cây nến trước đó. Phe mua một lần nữa đã lộ diện, giờ đây, chúng ta chỉ cần chờ thêm các tín hiệu ở những cây nến tiếp theo: thanh kiểm định khối lượng thấp cùng với nến cây búa nhỏ hơn. Lượng bán ở những cây nến trước đó đều đã bị hấp thụ bởi phe mua, và các nhà tạo lập thị trường ngoại hối đã sẵn sàng đẩy cặp tiền này lên cao hơn. Và mọi thứ diễn ra với một tốc độ vừa phải với khối lượng tăng ổn định.
Giá tăng kéo dài trong vài tháng, nhưng điểm cần lưu ý ở đây là khối lượng giảm chạm dần suốt giai đoạn này. Không kịch tính, mà giảm chạm dần. Khi nhìn lên biểu đồ giá, chúng ta thấy gì? Hai cây nến thân rộng, nối tiếp nhau, nhưng khối lượng giảm đến mức không thể thấp hơn được nữa. Đây là một tín hiệu lớn cảnh báo rằng thị trường đã cạn kiệt nhiên liệu và sắp hết lực tăng. Rõ ràng, các nhà tạo lập thị trường đang đẩy giá cao hơn với khối lượng thấp và đã rút khỏi thị trường.
Các nhà giao dịch đã bỏ lỡ xu hướng giờ đây quyết định nhảy vào với nỗi sợ và lòng tham. Họ sợ bỏ lỡ cơ hội ngàn vàng vì trước đó, họ đã theo dõi thị trường này đi lên và đi lên, nhưng không dám mở vị thế. Nhưng cuối cùng, khi các nhà tạo lập thị trường rời đi thì họ lại bắt đầu mua vào.
Sau đó giai đoạn cao trào bán bắt đầu. Các nhà tạo lập thị trường bán ra với khối lượng lớn ở mức này, và sau vài tuần, cặp tiền này giảm bứt phá ra khỏi vùng tắc nghẽn. Giá cố gắng phục hồi trở lại nhưng càng bộc lộ thêm nhiều sự suy yếu. Kết quả là thị trường một lần nữa quay đầu giảm mạnh hơn.
Lưu ý nỗ lực tăng giá ở góc bên phải của biểu đồ. Chúng ta thấy những cây nến tăng thân hẹp với khối lượng rất cao nhưng lại đang giảm dần - một tín hiệu khác cho thấy thị trường vẫn suy yếu. Và giá sẽ giảm sớm thôi.
Một điểm mà tôi muốn trình bày chi tiết hơn là vấn đề khối lượng tăng và giảm khi gắn với xu hướng, bởi vì chúng ta phải áp dụng một cách linh hoạt khi mổ xẻ và phân tích diễn biến thị trường. Nếu thị trường liên tục tăng trong 10 cây nến, và theo đúng nguyên tắc VPA, thì 10 thanh khối lượng phải có sự tăng dần, thanh sau cao hơn thanh trước. Rõ ràng điều này sẽ giới hạn xu hướng phát triển cao hơn, vì không thể nào kỳ vọng khối lượng cứ tăng mãi, tăng mãi được.
Ví dụ trên là một trường hợp điển hình. Một vài cây nến đầu tiên trong đợt tăng được hỗ trợ bởi khối lượng lúc tăng, lúc giảm, nhưng đều trên trung bình, ít nhất là cũng đạt mức trung bình. Điều này là bình thường. Sẽ luôn có các ngoại lệ, đặc biệt khi bạn bắt đầu xem xét thị trường ở các khoảng thời gian dài hạn hơn. Chẳng hạn, có những thời điểm thị trường bị tác động theo mùa, hoặc thị trường giao dịch thưa thớt trong những ngày lễ và những ngày thực sự đóng cửa. Điều này hiếm khi xảy ra trong thị trường ngoại hối, nhưng nó xảy ra ở các thị trường khác và ảnh hưởng đến thị trường ngoại hối.
Hãy linh hoạt một chút trong cách tiếp cận của bạn khi đánh giá khối lượng theo xu hướng và cho chúng một ít biên độ tăng/giảm trong phân tích của bạn.
Quay lại ví dụ trên, hai cây nến cuối cùng là nến tăng với khối lượng thấp - không có tín hiệu gì về sự thay đổi xu hướng giảm cả.
Bây giờ tôi muốn xem xét trường hợp ngược lại - giai đoạn cao trào mua với một ví dụ tuyệt đẹp được thể hiện trong hình 10.18 bên dưới
Chúng ta xem xét thị trường trong khoảng thời gian 18 tháng. Từ bên trái biểu đồ, thị trường tăng lên chạm đỉnh, sau đó đảo chiều giảm như thác đổ, hành động được xác nhận bằng khối lượng bán tăng dần.
Khi đó một nến búa tăng xuất hiện với khối lượng rất cao, chúng ta cần đánh giá xem đây có phải là khối lượng dừng giảm hay không? Câu trả lời nằm ở cây nến tiếp theo - nến sao băng nhỏ với khối lượng cao.
Hình 10.18 Biểu đồ tuần - AUD/USD: Cao trào mua
Rõ ràng thị trường vẫn chưa sẵn sàng tăng và áp lực bán vẫn tiếp tục, kết quả là giá bước vào giai đoạn cao trào mua. Tuy nhiên, có một số động thái phục hồi với cây nến tăng đầu tiên, nhưng thân nến hẹp, bóng nến trên dài và khối lượng cao nên khó có thể là tín hiệu cho sự mạnh lên của thị trường. Thị trường chưa sẵn sàng để tăng, và hai cây nến tiếp theo cây nến tăng đã xác nhận điều này với khối lượng rất thấp. Trong hai cây này thì cây nến thứ hai thậm chí còn thể hiện tín hiệu suy yếu mạnh hơn: nến tăng, thân nến rộng nhưng khối lượng cực thấp.
Kết quả là cặp tiền tăng lên giảm xuống trong vùng tắc nghẽn mà tôi đã đánh dấu bằng hai đường kẻ ngang, cũng là hai ngưỡng trần kháng cự bên trên và sàn hỗ trợ bên dưới mà chúng ta cần theo dõi.
Bất kỳ sự bứt phá nào trên vùng kháng cự này cũng phải cần được hỗ trợ bằng một khối lượng tăng tốt. Không nhất thiết phải có khối lượng ‘bùng nổ’ vì nhiều lúc điều này cũng không tốt, chỉ cần khối lượng tăng và ổn định là được. Nếu xuất hiện thêm khoảng cách tăng (gap up) khi giá bứt phá, như ở các ví dụ trước, thì chúng ta kỳ vọng khối lượng sẽ trên trung bình hoặc thậm chí là cực cao nếu giá tăng/giảm kịch tính. Nhưng đối với những cú bứt phá bình thường khỏi vùng kháng cự thì chỉ cán khối lượng trên trung bình là đủ.
Thị trường sau đó có một xu hướng tăng rất đẹp, với một số khoảng tạm dừng trên đường. Xu hướng này kéo dài hơn 9 tháng trước khi cạn kiệt lực mua và xuất hiện cao trào bán.
Bây giờ tôi muốn chuyển sang thị trường hợp đồng tương lai trên nền tảng giao dịch NinjaTrader. Biểu đồ đầu tiên là biểu đồ 5 phút trên hợp đồng tương lai YM E-mini, một hợp đồng tương lai chỉ số cực kỳ phổ biến để giao dịch trong ngày và giao dịch theo thị trường cơ sở Chỉ số Trung bình Công nghiệp Dow Jones (Dow Jones Industrial Average).
Có hai phiên bản của chỉ số, Dow “nhỏ” (‘small’ Dow) và Dow “lớn” (‘big’ Dow). Trong ví dụ dưới đây là chỉ số Dow nhỏ với mỗi điểm trị giá 5 đô la, trong khi Dow lớn là 25 đô la. Tôi luôn khuyên các nhà giao dịch mới tham gia vào bất kỳ thị trường nào hãy luôn bắt đầu với thị trường có giá trị mỗi điểm nhỏ nhất, nếu bạn chưa quen với giao dịch chỉ số hoặc thị trường tương lai nói chung, hãy bắt đầu với Dow mini.
Tôi đưa ra ví dụ này là để chúng ta tập trung vào giá mở cửa của thị trường. Như đã giải thích trước đó, các hợp đồng này hiện giao dịch hầu như 24 giờ một ngày, và do đó việc mở cửa thị trường cơ sở không còn gây ra sự ngạc nhiên như trước đây, vì thị trường phái sinh vẫn còn tiếp tục giao dịch trên sàn Globex sau khi thị trường cơ sở đóng cửa.
Hình 10.19 Biểu đồ 5 phút - YM E-mini
Chúng ta thấy gì ở đây? Đầu tiên, giá tạo khoảng cách tăng (gap up) khi thị trường mở cửa. Khối lượng cao và một cây nến tăng thân rộng, đóng cửa trong năm phút đầu tiên. Các nhà tạo lập đang tham gia đợt tăng này. Hai cây nến tiếp theo giảm, nhưng khối lượng cũng giảm theo, vì vậy chúng ta không kỳ vọng thị trường đi xuống nhiều. Quả thực, cây nến thứ hai với bóng nến dưới dài cho thấy giá điều chỉnh giảm chỉ là hành động chốt lời sớm của những người mua hưởng lợi từ khoảng cách tăng (gap up) lúc giá mở cửa, và phe mua vẫn kiểm soát mọi thứ.
Sau đó, thị trường tăng dần đều. Không có tín hiệu nào cảnh báo sự đảo chiều cả, đôi khi xuất hiện một số đợt điều chỉnh nhỏ (khối lượng nhỏ), nhưng mỗi lần như vậy, giá đều tăng trở lại (với khối lượng ổn định) để cân bằng xu hướng, chứ giá và khối lượng không tăng mãi được - điều mà tôi đã đề cập ở phân trước. Bạn phải linh hoạt trong cách bạn quan sát khối lượng trong xu hướng tăng (hoặc giảm). Điều thú vị là nếu chúng ta so sánh ‘con sóng’ đầu tiên với ‘con sóng’ thứ hai về khối lượng mua, thì khối lượng của con sóng thứ hai có chút thấp hơn so với con sóng đầu tiên. Do đó, đợt tăng này có lẽ đã hết hơi, và có lẽ chúng ta nên thoát vị thế mua. Tuy nhiên, vẫn chưa có gì đáng sợ cả, đặc biệt là khi xuất hiện những cây nến giảm có khối lượng rất thấp. Nhưng rõ ràng lượng mua đang giảm dần và chúng ta cần phải cảnh giác.
Nhưng sự quan tâm dường như đang giảm dần và chúng ta cần phải cảnh giác. Hãy nhớ rằng, khối lượng lúc mở cửa thường lớn hơn nhiều và có xu hướng giảm một cách tự nhiên sau đợt tăng giá đột ngột khi thị trường mở cửa. Do đó, sự sụt giảm nói chung là bình thường và là một phần của mô hình khối lượng diễn ra trong ngày. Giống như các đợt đại hạ giá vào mùa đông - khi cửa hàng mở cửa, người săn hàng ồ ạt đổ vào, khiến số lượng phe mua tăng đột biến, sau một lúc thì mọi thứ ổn định trở lại một cách tự nhiên. Trong trường hợp này cũng vậy.
Quay trở lại biểu đồ trên, hành động tăng cao hơn sau một vài cây nến đầu tiên từ sự bứt phá khỏi ngưỡng kháng cự tại giá mở cửa cũng đã mang lại chút niềm tin cho chúng ta. Tuy chỉ là ngưỡng kháng cự thứ cấp, nhưng vẫn ‘tăng thêm niềm tin’ để mở vị thế mua. Điều tương tự cũng có thể áp dụng cho diễn biến giá ở phía bên phải của biểu đồ khi thị trường chuyển sang giai đoạn tắc nghẽn và cùng với sự sụt giảm chung về khối lượng, tín hiệu này có thể khiến chúng ta không còn niềm tin rằng giá sẽ tăng tiếp, và dĩ nhiên là phải thoát ra khi ngưỡng kháng cự đã hình thành.
Hình 10.20 Biểu đồ 10 phút - ES E-mini
Hình 10.20 là một chỉ số tương lai rất phổ biến khác đối với các nhà giao dịch trong ngày: ES E-mini - là một chứng khoán phái sinh của S&P 500. Tuy nhiên, biên độ biến động của nó cực kỳ lớn và trong tất cả chỉ số, đây là chỉ số dễ bị các nhà tạo lập thao túng nhất. Trong ví dụ này, chúng ta đang quan sát biểu đồ 10 phút, dữ liệu giá kéo dài trong 3 ngày.
Bên trái biểu đồ, chúng ta thấy một thanh khối lượng cực cao đứng sừng sững như một cây cột nhìn xuống các thanh khác. Các nhà tạo lập đang thoát ra khỏi thị trường để chuẩn bị cho ngày hôm sau. Một cây nến sao băng đi kèm khối lượng cực cao, chắc chắn là dấu hiệu của phe bán, sau đó là một cây nến tăng có khối lượng rất cao, nhưng không có gì thay đổi cả (không thoát khỏi giai đoạn đi ngang được tạo bởi nến sao băng). Các nhà tạo lập đang bán tháo nhưng vẫn giữ giá tại mức này. Cuối cùng, phiên giao dịch kết thúc bằng một cây nến doji có khối lượng trung bình.