CHƯƠNG 09
KHỐI LƯỢNG THEO GIÁ (VOLUME AT PRICE - VAP)

 

 

Trong thị trường tăng giá, tốt hơn là nên nương theo hướng tăng; trong thị trường giảm giá, nên ngả về hướng gim.

- Charles Dow (1851-1902) -

 

 

phần đu của quyển sách này, tôi đã tuyên bố rằng không có gì mới trong giao dịch, và khái niệm ‘khối lượng’ đã tồn tại hơn một thế kỷ. Chính các nhà giao dịch huyền thoại trong quá khứ với kỹ năng đọc dải băng giá của họ đã tạo dng một nền tảng cho các nhà giao dịch VPA ngày nay.

Vâng, tuyên bố đó không hoàn toàn đúng, vì trong chương này, tôi muốn giới thiệu với bạn một trong những phát triển mới nhất về nghiên cứu khối lượng, đưa khối lượng và Phân tích VPA lên cấp độ tiếp theo. Khái niệm này được gọi là khối lượng theo giá (khối lượng hiển thị theo từng mức giá thay vì hiển thị theo thời gian như truyền thống) - Volume At Price, viết tắt là VAP. VPA là Phân tích giá theo khối lượng, còn VAP là Khối lượng theo giá.

Vậy khối lượng theo giá là gì và khác với các nghiên cứu về VPA như thế nào? Trước hết, tôi muốn giới thiệu một khái niệm đơn giản mà tôi hy vọng sẽ giúp bạn dễ hiểu hơn, và một lần nữa hình ảnh so sánh về nhà bán buôn và kho hàng với một sản phẩm để bán được đưa ra để minh họa. Là một nhà bán buôn (hoặc bất kỳ ai cn bán thứ gì), họ luôn tìm cách tối đa hóa lợi nhuận từ mỗi lần bán hàng, và một trong những cách dễ nhất để làm điều này là ‘kiểm định thị trường’ (kiểm tra cung cầu trên thị trường).

Đây là điều mà các công ty luôn làm. Một sn phẩm sẽ được bán trên thị trường với một mức giá và số lượng bán được ghi chép lại. Giá sau đó sẽ được nâng lên hoặc hạ xuống, kết quả bán hàng được ghi lại và theo dõi. Rõ ràng, nếu phe bán buôn có thể bán với giá cao hơn và vẫn duy trì số lượng bán ra như cũ, thì lợi nhuận tự động tăng lên mà không phải giảm lượng bán ra xuống.

Tại một thời điểm nào đó, giá sẽ đạt đến mức khiến khối lượng giảm xuống (lượng sản phẩm bán ra ít đi), vì phe mua giờ đây cho rằng sản phẩm bị đội giá quá và quyết định ngừng mua. Để giải quyết vấn đề này, phe bán buôn giảm giá và lượng hàng bán ra tăng trở lại.

Trên một biểu đồ thanh đơn giản, hành động giá và khối lượng này sẽ được hiển thị trên một biểu đồ trông tương tự như hình 9.10 bên dưới:

 

Image

Hình 9.10 Khối lượng sản phẩm bán ra tương ứng với từng mức giá

 

đây chúng ta có biểu đồ khối lượng và giá, với trục X đại diện cho giá và trục Y đại diện cho khối lượng. Khi giá tăng, lượng sản phẩm bán sẽ giảm. Không phải lúc nào cũng đúng, nhưng hầu hết thị trường nói chung đều là như vậy. Hiện tại, chúng ta một ‘bản đồ’ khối lượng tương ứng với từng mức giá. Nói dễ hiểu hơn, chúng ta có thể thấy cách khối lượng thay đổi như thế nào khi giá thay đổi, và đây chính là VAP. Với thanh khối lượng bình thường (khối lượng truyền thống), bạn chỉ nhìn thấy đúng 1 thanh khối lượng, nhưng hành động giá tạo ra thanh đó thì lại diễn biến ở nhiều mức giá khác nhau. Hay nói cách khác, thanh khối lượng truyền thống là tổng của các khối lượng được giao dịch ở từng mức giá (trong một phiên nào đó), nên nó sẽ không thể hiện chi tiết hoạt động mua/bán ở từng mức giá đó. Nếu bạn xoay hình trên một góc 90 độ, thì chúng ta sẽ có một biểu đồ hoàn hảo về VAP được tích hợp trong biểu đồ giá. Hình 9.11 là kết quả:

 

Image

Hình 9.11 Khối lượng sản phẩm bán ra tương ứng với từng mức giá - đã xoay 90 độ

 

Bây giờ, có lẽ bạn đã bắt đầu hiểu được nguyên tắc hoạt động của VAP, bản thân cái tên gọi cũng đã mô t chính xác phương pháp rồi. Những gì chúng ta cần xem xét ở đây là khối lượng tương ứng với từng mức giá. Nói cách khác, với mỗi mức giá khi thị trường tăng lên và giảm xuống thì khối lượng sẽ diễn biến như thế nào. Còn thanh khối lượng truyền thống mà chúng ta vẫn sử dụng để phân tích VPA chỉ thể hiện toàn bộ khối lượng mua/bán tương ứng với từng phiên giao dịch trên thị trường (theo thời gian chứ không phải theo giá) mà thôi.

VAP được dùng trong việc bóc tách những thanh khối lượng này để biết được hoạt động của thị trường đang tập trung tại đâu. Nói cho cùng, nếu khối lượng tập trung tại đáy, thì khả năng cao đây là khối lượng mua chứ không phải khối lượng bán. Ngược lại, nếu khối lượng tập trung tại đỉnh, thì khả năng cao đây là khối lượng bán chứ không phải khối lượng mua. Khối lượng theo giá cung cấp cho chúng ta một góc nhìn khác hơn về thanh khối lượng truyền thống, hiển thị chi tiết sự tp trung của hoạt động mua và bán ở các mức giá khác nhau, từ đó cung cấp cho chúng ta một góc nhìn khác, không chỉ về động lượng, mà còn cả về hỗ trợ và kháng cự.

Và, theo như tôi được biết, thì đây mới là điểm mấu chốt.

VAP dùng để bổ sung và nâng cao cách tiếp cận VPA cổ điển, chứ không phải là một phương pháp thay thế. Như bạn sẽ thấy ngay sau đây, khối lượng ở các mức giá cho chúng ta một nhận thức rất khác, vì nó cung cấp góc nhìn sâu sắc về mức độ tập trung của đám đông tại vùng mua và bán (vùng hỗ trợ và kháng cự). Những vùng này ban đầu được xác định bằng giá, hành động giá, sau đó được củng cố và tăng thêm tính trực quan bằng công cụ VAP. Nếu bạn còn nhớ trong chương trước, tôi đã gọi hỗ trợ và kháng cự là những mức cn vô hình hoặc những mức cn tự nhiên - giờ đây, với khối lượng được hiển thị cho từng mức giá, những mức cản này đã được hiển thị trên biểu đồ một cách rõ rệt.

Tuy nhiên, chúng ta phải nhớ rằng VAP là một kỹ thuật hỗ trợ cho VPA, không phải ngược lại. VAP rất hữu ích và cung cấp cho chúng ta cái nhìn ba chiều về khối lượng cũng như hành động giá, nhưng nó không thay thế VPA truyền thống và sẽ không bao giờ thay thế được, theo quan điểm của tôi. Vì vậy, vui lòng sử dụng VAP như một công cụ để xác định vùng tắc nghẽn giá cùng với các vùng hỗ trợ và kháng cự, sau đó xác nhận lại bằng phân tích VPA truyền thống.

Hãy quan sát một số ví dụ sau đây. Tin tt cho bạn là chỉ báo này thường có sẵn và miễn phí trên hầu hết các nền tảng biểu đồ chất lượng. Tất cả. Các ví dụ trong phần còn lại của chương này được lấy từ nền tảng giao dịch NinjaTrader của tôi.

 

Image

Hình 9.12 Microsoft (MSFT) - Biểu đồ 15 phút

 

Hình 9.12 là biểu đồ 15 phút của Microsoft và như bạn có thể thấy, các thanh khối lượng truyền thống được hiển thị ở bên dưới màn hình, trong khi chỉ báo khối lượng theo giá hiển thị trên trục Y (trục tung) dưới dạng biểu đồ hình cột nằm ngang (histogram).

Trong suốt quyển sách này, tôi sẽ cố gắng giải thích và củng cố khái niệm hỗ trợ và kháng cự. Đó là vùng đất mẹ của các xu hướng, là nơi chúng được sinh ra, nuôi dưỡng và bứt phá ra khỏi đó. Công dụng của VAP là vẽ lại một cách trực quan những vùng tắc nghẽn này. Bây giờ, hãy để tôi giải thích biểu đồ này chi tiết hơn, và nhấn mạnh những điều có lẽ hiển nhiên nhưng lại không quá rõ ràng để nhìn thấy.

Trước khi chuyển sang ví dụ này, tôi muốn nói sơ qua về các màu hiển thị của một thanh VAP: chỉ có hai màu mà thôi. Cũng giống như với thanh khối lượng truyền thống, thanh màu đỏ là giảm, màu xanh là tăng, điều này tùy thuộc vào sở thích cá nhân. Trong mỗi thanh VAP sẽ có hai màu, thể hiện số lượng cây nến tăng hoặc giảm nằm trong vùng hiển thị VAP. Nếu có nhiều nến tăng hơn nến giảm thì thanh VAP sẽ có màu xanh nhiều hơn màu đỏ. Nếu có nhiều nến giảm hơn nến tăng thì thanh VAP sẽ có màu đỏ nhiều hơn. Bản thân điều này cho chúng ta góc nhìn về sự cân bằng giữa việc “mua” hoặc “bán” trong vùng hiển thị thanh VAP.

Chuyển sang ví dụ hình 9.12, nhìn sơ qua, ở đây có bốn vùng giá tắc nghẽn. Giai đoạn đầu tiên là ở dưới đáy xu hướng diễn ra khá lâu, giai đoạn hai và ba ở giữa kéo dài tương đối ngắn, và giai đoạn cuối cùng là trên đỉnh xu hướng. Biểu đồ chỉ hiển thị diễn biến giá trong vòng 5 ngày. VAP cung cấp thông tin gì cho chúng ta? Đầu tiên là nó xác định những vùng tắc nghẽn mà tôi vừa liệt kê ở trên. Mỗi thanh VAP đánh dấu từng vùng cho ta biết mức độ quan trọng của chúng.

Đúng như kỳ vọng, vùng có khối lượng tập trung dày đặc nhất chính là vùng giá tắc nghẽn đầu tiên, với một thanh VAP dài ‘trên trung bình’, và một thanh VAP cực dài đã thể hiện được mức độ quan trọng của nó.

Vùng tắc nghẽn thứ hai trông có vẻ khá khiêm tốn khi chỉ có hai thanh VAP dài ‘dưới mức trung bình’. Như vậy, đây là vùng tắc nghẽn phụ mà thôi.

Tiếp theo, chúng ta xem xét đến vùng thứ ba. Hai thanh VAP dài trên trung bình cho thấy đây là vùng tắc nghẽn giá đáng để lưu tâm. Cuối cùng, vùng hiện tại, nơi chúng ta thấy một thanh VAP cực lớn. Chúng ta có thể suy ra điều gì từ phân tích này?

Trước tiên, ta có thể thấy ngay vùng nào là quan trọng trong tương lai trong số những vùng trên nếu xét về khía cạnh kháng cự/hỗ trợ. Nếu như trước kia các vùng là vô hình, thì giờ đây nhờ VAP mà chúng được hiển thị rất rõ nét và dễ dàng để đánh giá mức độ trở thành kháng cự/ hỗ trợ quan trọng trong tương lai. Dĩ nhiên, biến số thời gian là vô cùng cần thiết. Giai đoạn tắc nghẽn diễn ra càng lâu thì khối lượng giao dịch tập trung vào vùng tắc nghẽn càng lớn. Không cần phải nói, nếu thị trường tạm dừng (giá đi ngang) trong vài ngày hoặc vài tuần, thì tất cả khối lượng sẽ dồn hết vào trong phạm vi giá đi ngang, và được phản ánh qua các thanh VAP bên trái biểu đồ.

Tuy nhiên, chúng ta còn bỏ ngỏ một câu hỏi, đó là khi nào có thể mang yếu tố thời gian vào trong mối quan hệ giữa giá và khối lượng. Hãy xem xét câu chuyện mà VAP đang kể cho chúng ta.

Biểu đồ ở ví dụ trên diễn ra khoảng 5 ngày, và giai đoạn tắc nghẽn đầu tiên kéo dài 3 ngày. Điều chúng ta thấy là điều mà chúng ta kỳ vọng: một s thanh khối lượng (truyền thống) lớn đã xác nhận vùng giá tắc nghẽn dày đặc này. Từ đó có thể nói rằng vùng này rất quan trọng, và nếu đang giao dịch, thì khi giá đã bứt phá qua, nó sẽ là một nền tảng hỗ trợ vùng chắc để giá tăng cao hơn với sự xác nhận từ các thanh VAP lớn. Tương tự trong tương lai, nếu thị trường đảo chiều và kiểm định vùng này, một lần nữa chúng ta có thể tự tin nói rằng đây là hỗ trợ rất cng, sẽ cần một số khối lượng cực lớn để thâm nhập và bứt phá.

vùng tắc nghẽn kế tiếp, chỉ có một số ít thanh giá, nhiều lắm là kéo dài vài giờ, trước khi thị trường bứt phá và tăng lên. Như vậy, đây chỉ là vùng tắc nghẽn thứ cấp mà thôi, và có thể nhận ra ngay lập tức bằng các thanh VAP. VAP ngắn dưới trung bình, và không đáng kể, vì vậy nếu vùng có được giá tiếp cận trong tương lai thì không cần quá nhiều nỗ lực để xuyên phá, dù là vượt lên hay vượt xuống.

Cuối cùng, chúng ta đến với vùng tắc nghẽn thứ ba và thứ tư, hai vùng này tiết lộ nhiều manh mối nhất. Vùng thứ ba kéo dài 14 cây nến (khoảng 4 giờ) trong khi vùng thứ diễn ra suốt phiên giao dịch ngày hôm đó. Tuy nhiên, hãy nhìn vào các thanh khối lượng truyền thống và so sánh chúng với khối lượng ở vùng tắc nghẽn kéo dài trong 3 ngày (vùng thứ nhất). Sự tập trung khối lượng gần như là giống nhau.

Khối lượng cho chúng ta biết điều gì về giai đoạn tắc nghẽn này? Trong phân tích lượng, khi so sánh thanh này với thanh khác, các tín hiệu bất thường sẽ được phơi bày để xác nhận những điều mà chúng ta đang tìm kiếm, và về mặt này thì VAP cũng tương tự như vậy. Trong ví dụ ở hình 9.12, chúng ta có một biểu đồ trong ngày, vùng tắc nghẽn ở dưới cùng của biểu đồ (đầu tiên) cho chúng ta điểm chuẩn để so sánh với các vùng khác về độ dài và tầm quan trọng của chúng.

Cụ thể, so với vùng đầu tiên, thì vùng thứ hai có khối lượng thấp hơn trung bình và chỉ diễn ra trong thời gian ngắn nên không có gì đáng kể, nhưng ở vùng thứ ba thì tiếng chuông cảnh báo bắt đầu reo lên. Và lý do là đây.

Do vùng tắc nghẽn này chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn nhưng khối lượng đạt mức trên trung bình và có các thanh nến thân rộng. Từ quan điểm giao dịch, nếu đang duy trì vị thế mua, thì chúng ta có thể tự tin nắm giữ khi thị trường bứt phá ra khỏi vùng này, vì đây là vùng hỗ trợ rất cng, giá khó mà giảm xuyên qua được.

vùng tắc nghẽn cuối cùng phía trên biểu đồ, các thanh VAP cực dài cng với các thanh khối lượng truyền thống lớn khi giá dao động trong một phạm vi rất hẹp. Rõ ràng thị trường đang suy yếu tại vùng giá này, nhưng khối lượng lại rất lớn, kh nâng cao đây là vùng bán tháo. Nói cho cùng, nếu khối lượng lớn như vậy thì lẽ ra giá phải tăng cao hơn mới đúng, nhưng thực tế lại không như vậy.

Nếu bạn nghĩ rằng tôi ‘cố tình’ chọn lựa biểu đồ này để minh họa cho sức mạnh của VAP thì hoàn toàn không phải như vậy. Đây là biểu đồ đầu tiên tôi tình cờ chọn ra khi viết chương này, và thực sự, có thể điều này sẽ làm cho bạn khó tin nhưng sau biểu đồ này, thị trường mở cửa và giá cổ phiếu Microsoft giảm đến $ 1.40, như thác đổ.

 

Image

Hình 9.13 Biểu đồ 15 phút Microsoft (MSFT) - Sau khi mở cửa thị trường

 

Và kết quả là đây! Đúng như kỳ vọng khi mà VAP và cả khối lượng truyền thống đều tăng khủng tại vùng tắc nghẽn. Điều này một lần nữa chứng tỏ sức mạnh của khối lượng khi phân tích giá. Chúng ta không chỉ nhìn thấy một vùng hỗ trợ tiềm năng được xây dựng một cách trực quan, mà còn thấy những tín hiệu xác thực trong các thanh khối lượng truyền thống và khi chúng ta bắt đầu kết hợp phân tích này với phân tích hành động giá (thân nến rộng/hẹp) thì một bức tranh hoàn chỉnh về diễn biến của toàn bộ thị trường hiện ra dưới góc nhìn khối lượng. Do đó tôi vẫn cứ luôn tự hỏi làm sao mà người ta có thể giao dịch được nếu không nhìn khối lượng, và tôi thực sự hy vọng rằng chí ít bạn cũng có thể coi nó nếu không phải là duy nhất thì cũng là một trong những kỹ thuật phân tích nền tảng của bạn. Tôi chân thành hy vọng như vậy.

Để kết thúc chương này, chúng ta hãy xem một số ví dụ khác về VAP.

 

Image

Hình 9.14 Biểu đồ 1 giờ- Alcoa (AA)

 

Hình 9.14 là một biểu đồ thực sự thú vị. Lần này là khung thời gian một giờ trên cổ phiếu Alcoa. Bạn hãy nhìn vào thanh VAP tăng đột biến ở giữa biểu đồ. Nó rất lớn, và quan trọng hơn là phù hợp với hành động giá hiện tại đang tắc nghẽn. Thị trường trước đây đã từng đi ngang, và rõ ràng đã được chứng minh là vùng giá quan trọng qua việc phân tích VAP. Như bạn có thể thấy, trong vài giờ qua, thị trường đã phục hồi và cố gắng vượt qua mức này, nhưng không thành công. Không có gì ngạc nhiên với thanh VAP khủng như vậy. Tại thời điểm này, chúng ta sẽ chuyển sang Phân tích VPA truyền thống để tìm kiếm sự bất thường và sự xác thực, để xác nhận rằng giá khó vượt qua vùng tắc nghẽn và sẽ giảm xuống (khi bứt phá khỏi giai đoạn đi ngang này).

hình 9.15, PG có vẻ là một cổ phiếu thích hợp để giao dịch ngay bây giờ. Với tư cách là một nhà đầu tư, bạn sẽ gần như chắc chắn rằng đây là một giao dịch mua và nắm giữ dài hạn. Biểu đồ này diễn biến ở khung thời gian ngày và kéo dài 6 tháng. Trong ba tháng đầu tiên, giá đi vào vùng tắc nghẽn. Hãy nhìn vào các thanh VAP tại đây, có một thanh cực lớn và một thanh khác ở mức trung bình. Tiếp tục quan sát vùng tắc nghẽn kế tiếp phía trên, kéo dài trong hai tháng, VAP chỉ ở mức trung bình và trên trung bình một ít. Như vậy chúng ta đã có thể so sánh được, cụ thể vùng tắc nghẽn bên dưới quan trọng hơn, do đó bất kỳ lúc nào giá tiếp cận vùng này đều khó có thể vượt qua được vì đây là mức cản cực kỳ vững chắc.

 

Image

Hình 9.15 Biểu đồ ngày - Proctor & Gamble (PG)

 

Quan trọng hơn, khi giá bứt phá khỏi khu vực tắc nghẽn đầu tiên, thị trường xuất hiện khoảng trống giữa hai cây nến (gap), đây luôn là một tín hiệu mạnh với điều kiện nó được xác thực bởi khối lượng (VPA). Kể từ đó, cổ phiếu đã tăng mạnh, và sau đợt tắc nghẽn thứ hai, một lần nữa lại tăng cao hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng của giai đoạn tắc nghẽn thứ hai là khối lượng, nói một cách tương đối, là thấp hơn, và do đó vùng giá này có thể không phải là khu vực cản giá tốt như vùng đầu tiên trong trường hợp giá đảo chiều giảm xuống. Từ đó, chúng ta biết được nên đặt lệnh dừng lỗ ở mức nào cho hợp lý - vấn đề luôn bị chi phối bởi các quy tắc quản lý tiền và rủi ro.

Những vùng trực quan được xác định bằng cách sử dụng phương pháp VAP, cung cấp cho chúng ta những manh mối và tín hiệu quan trọng cũng như hữu ích trên nhiều phương diện. Chúng giúp xác thực hành động giá hiện tại. Chúng đo lường được ‘độ cứng’ của hỗ trợ và kháng cự trong các vùng tắc nghẽn chính và cho chúng ta sự tự tin nắm giữ (hoặc đặt lệnh) khi giá bứt phá ra khỏi đó, vì thị trường đã hình thành một vùng hỗ trợ hoặc kháng cự bền vững có thể càn giá khi nó đảo chiều. Trong trường hợp phân tích cho thấy vùng cản quá yếu thì chúng ta cũng có kế hoạch để thoát vị thế hoặc chờ tín hiệu tiếp theo. Cuối cùng, VAP thể hiện sức mạnh của hỗ trợ và kháng cự đối với hành động giá trong tương lai, điều này một lần nữa giúp chúng ta dễ dàng hình dung và phân tích rủi ro.

Trong chương tiếp theo, chúng ta sẽ xem xét một số ví dụ khác về cách sử dụng Phân tích giá theo khối lượng (VPA). Tuy nhiên, tôi mong bạn tự nghiên cứu thêm về VAP. Các ví dụ tôi đã phân tích ở đây đều đang áp dụng trên thị trường cổ phiếu, tuy nhiên đối với những thị trường khác thì cũng rất hiệu quả.

CME đã từng cung cấp một công cụ gọi là Biểu đồ -EX (Chart -EX) tạo ra một bức tranh tương tự như vậy cho các nhà giao dịch hợp đồng tương lai, nhưng hình như không còn nữa. Tuy nhiên, như tôi đã nói trước đó, hầu hết các nền tảng giao dịch tốt sẽ có chỉ báo này không ở dạng này thì cũng ở dạng khác.

Kể từ khi viết quyển sách này, tôi đã dành một khoảng thời gian để nghiên cứu các nguyên tắc đằng sau phương pháp Hồ sơ thị trường (market profile) và cách kết hợp với VAP. Kết quả là tôi đã phát triển ra một chỉ báo duy nhất mà tôi gọi là ‘điểm kiểm soát khối lượng’ (volume point of control) hoặc VPOC có sẵn cho NinjaTrader, MT4 và MT5 hiện nay, và cũng sẽ có trên các nền tảng khác trong tương lai như Tradestation. Chỉ báo này thể hiện hồ sơ khối lượng (volume profile) dưới dạng các thanh nằm ngang như VAP, và sau đó tạo ra điểm kiểm soát khối lượng (VPOC) - những mức giá tập trung nhiều khối lượng nhất thể hiện trên chỉ báo hồ sơ khối lượng (volume profile) (hoặc những mức mà giá tiếp cận nhiều nhất). Các nút khối lượng cao (mức giá tp trung nhiều khối lượng) và nút khối lượng thấp (mức giá tập trung ít khối lượng, ít hoạt động giao dịch) trên biểu đồ nằm ngang sẽ xác định các mức độ tập trung của khối lượng trên từng mức giá, và chúng sẽ đưa ra tín hiệu rõ ràng liệu thị trường sẽ bị cn lại hay bứt phá khỏi những vùng đó một cách nhanh chóng hay không. Bạn có thể nghiên cứu thêm chỉ báo này tại Quantum Trading bằng cách nhấp vào liên kết VPOC trên NinjaTrader hoặc VPOC trên MT4 / MT5.