CHƯƠNG 04
PHÂN TÍCH GIÁ CẢ KẾT HỢP KHỐI LƯỢNG - NHỮNG NGUYÊN TẮC ĐẦU TIÊN
[Trong suốt quá trình học hỏi liên tục trong đầu tư cổ phiếu]
Bất cứ khi nào đường cong học tập bắt đầu thay đổi trong lĩnh vực kinh doanh biến động nhanh này, thì chúng dường như không bao giờ kết thúc.
- John Neff (1931-)-
Tôi sẽ bắt đầu chương 4 với một số nguyên tắc cơ bản của phương pháp Phân tích giá theo khối lượng, nhưng trước tiên, tôi cảm thấy nên đưa ra những điều mà tôi luôn tin tưởng, chúng có nhiệm vụ dẫn lối và làm rõ những nguyên tắc cho những ai muốn thành công bền vững bằng phương pháp này. Tôi cần phải nhấn mạnh một lần nữa, đây là những nguyên tắc mà tôi dùng hàng ngày và đã được phát triển hơn 16 năm qua, từ khi bắt đầu áp dụng kỹ thuật VPA theo sự hướng dẫn của Albert. Mặc dù tốn nhiều chi phí và trải nghiệm thú vị, nhưng tôi vĩnh viễn biết ơn Albert vì đã hướng tôi (và cả chồng tôi là David) vào con đường giao dịch đúng đắn. Và tôi hy vọng bạn cũng sẽ gặt hái được những thành quả tương tự khi đọc xong quyển sách này.
Những điều sau đây không phải là quy tắc, chỉ đơn giản là những nguyên tắc hướng dẫn để giúp đưa phần còn lại của tất cả kiến thức bạn sắp học vào trong thực tế. Và tiếp theo, suốt phần còn lại của quyển sách, để nhanh chóng và dễ hiểu hơn cho cả tôi và bạn, tôi sẽ sử dụng từ VPA để thay thế cho cụm từ ‘Phân tích giá kết hợp khối lượng’.
NGUYÊN TẮC SỐ 1:
NGHỆ THUẬT, KHÔNG PHẢI KHOA HỌC
Đây là nguyên tắc đầu tiên mà bạn cần phải học để biết cách đọc biểu đồ bằng VPA. VPA là một môn nghệ thuật, không phải là khoa học. Hơn nữa, nó không phải là một kỹ thuật có thể dễ dàng lập trình thành một phần mềm giao dịch tự động. Mặc dù chỉ mất một thời gian ngắn để thành thạo, nhưng nó sẽ xứng đáng với công sức và thời gian của bạn. Nó có thể áp dụng cho mọi thị trường, ở mọi khung thời gian. Lý do mà VPA không thể phát triển thành một phần mềm tự động đơn giản là vì hầu hết các phân tích đều phụ thuộc vào sự nhận định của người sử dụng nó. Bạn sẽ phải so sánh và phân tích hành vi giá với khối lượng giao dịch tương ứng, tìm kiếm sự xác nhận hay sự bất thường, cùng lúc đó phải so sánh khối lượng với nhau để đánh giá độ mạnh yếu của khối lượng trong quá khứ.
Một phần mềm máy tính không thể đưa ra những quyết định phức tạp như vậy được. Và vì thế nó không hiệu quả, dĩ nhiên rồi.
Một lợi thế của nguyên tắc này là khi hiểu được nó, bạn có thể áp dụng một cách hiệu quả vào cuộc sống của mình. Bạn chỉ tốn chi phí vào việc mua nguồn cấp dữ liệu khối lượng trực tiếp và khoản đầu tư quyển sách này mà thôi!
NGUYÊN TẮC SỐ 2: KIÊN NHẪN
Tôi phải mất thời gian dài mới hiểu được nguyên tắc này. Vì thế tôi hy vọng rằng có thể giúp bạn tiết kiệm được đáng kể khoản đầu tư này.
Thị trường tài chính giống như một tàu chở dầu siêu trọng trường. Nó không thể dừng lại và quay đầu trong tích tắc được. Thị trường cũng vậy, luôn có động lượng và vẫn sẽ tiếp tục di chuyển theo hướng cũ mặc cho những tín hiệu từ nến và mô hình nến cho thấy một sự đảo chiều tiềm năng hoặc sự bất thường. Lần đầu giao dịch, tôi cảm thấy rất hào hứng mỗi khi nhìn thấy những tín hiệu, và ngay lập tức tôi mở vị thế. Kết quả là thị trường vẫn di chuyển thêm một thời gian nữa cho đến khi những tín hiệu đảo chiều đó được xác thực.
Một khi bắt đầu nghĩ về những gì sẽ xảy ra trên mỗi thanh giá và những gì liên quan đến diễn biến thực tế trên thị trường, bạn sẽ dễ dàng hiểu được lý do. Tôi sẽ minh họa bằng một hình ảnh so sánh sau.
Chúng ta hãy tưởng tượng đến những cơn mưa mùa hè. Trời rất nắng, sau đó có một sự thay đổi, mây kéo đến đen kịt cả bầu trời và mưa bắt đầu rơi; lúc đầu thì lớt phớt, càng về sau càng nặng hạt, được một lúc thì chậm lại và cuối cùng là tạnh hẳn. Sau cơn mưa, trời hửng nắng. Hình ảnh này có thể cho chúng ta một cái nhìn trực quan về những gì thực sự xảy ra khi giá đảo chiều. Giả sử thị trường bán tháo với vài cây nến giảm. Tại đây, chúng ta bắt đầu thấy có những dấu hiệu mua vào tiềm năng. Phe mua đã áp đảo phe bán. Tuy nhiên, không phải tất cả phe bán đều bị hấp thụ ngay lập tức chỉ với vài cây nến. Nhiều phe bán vẫn tiếp tục nắm giữ vị thế và tin rằng thị trường sẽ xuống thấp hơn nữa. Rồi giá cũng giảm một chút, nhưng đã có những đợt đẩy lên cao hơn khiến vài phe bán bắt đầu cảm thấy quan ngại. Thị trường một lần nữa giảm sâu hơn, trước khi phục hồi trở lại, và hành động đó được xem là rung lắc với mục đích làm phe bán cố chấp hơn sẽ sợ hãi mà đóng vị thế của mình. Cuối cùng, thị trường đã sẵn sàng bật tăng khi ‘dọn sạch’ những tàn dư cuối cùng của phe bán.
Như tôi đã nói trước đó, thị trường không bao giờ dừng lại và đảo chiều đột ngột. Nó luôn luôn dành thời gian để ‘rũ bỏ’ tất cả phe mua lẫn phe bán bằng cách liên tục diễn biến theo hình răng cưa để tạo ra những vùng tắc nghẽn giá (vùng giá đi ngang trong một phạm vi nhất định) mà chúng ta thường thấy sau khi thị trường trải qua một đợt tăng/giảm mạnh. Đây là lúc mà các ngưỡng kháng cự/hỗ trợ giá trở nên giá trị và cũng là yếu tố cốt lõi của phương pháp VPA.
Sự khôn ngoan ở đây là không hành động vội vàng khi thấy tín hiệu. Bất cứ tín hiệu nào cũng đều là tiếng chuông cảnh báo của một sự thay đổi sắp xảy ra và chúng ta phải thật sự kiên nhẫn. Mưa ngừng rơi không có nghĩa là nó dừng ngay tức khắc. Mưa sẽ nhẹ hạt dần cho đến khi tạnh hẳn. Cũng giống như khi bạn làm đổ nước lên mặt bàn, bạn lấy giấy lau lần thứ nhất thì chỉ thấm gần hết chỗ nước đó, phải đến lần lau thứ hai thì bàn thực sự mới khô. Thị trường chẳng khác gì hình ảnh này, cần thời gian để rũ bỏ hết phe mua/bán nhỏ lẻ trước khi đảo chiều hoặc đi tiếp.
Tôi hy vọng đã làm rõ được quan điểm này! Hãy kiên nhẫn và chờ đợi. Sự đảo chiều sẽ xuất hiện nhưng nó không bao giờ được tạo ra chỉ bởi tín hiệu trên một cây nến đâu.
NGUYÊN TẮC SỐ 3:
TẤT CẢ ĐỀU MANG TÍNH TƯƠNG ĐỐI
Phân tích khối lượng đều chỉ mang tính chất tương đối và tôi chỉ mới đưa ra được kết luận này khi không còn bị ám ảnh về nguồn cấp dữ liệu khối lượng nữa. Lúc mới bắt đầu, tôi thường sa lầy vào việc cố gắng hiểu mọi khía cạnh liên quan đến dữ liệu khối lượng. Ai cung cấp dữ liệu khối lượng? Dữ liệu này được thu thập bằng cách nào? Nó có chính xác không? So với dữ liệu từ nguồn khác thì như thế nào? Và liệu có chỗ nào cung cấp dữ liệu chính xác hơn nữa không? và v.v... Việc tranh luận về chủ đề nguồn gốc của dữ liệu khối lượng cứ tiếp tục từ ngày này sang ngày khác trên các trang diễn đàn.
Sau khi bỏ ra nhiều tháng để so sánh các nguồn dữ liệu và kiểm định lại quá khứ, tôi đã sớm nhận ra rằng khối lượng có chút khác biệt nhỏ hay giống nhau hoàn hảo cũng CHĂNG ẢNH HƯỞNG gì. Như tôi đã đề cập trước đó, VPA là một môn nghệ thuật, không phải khoa học. Nguồn cấp dữ liệu sẽ khác nhau tùy vào từng nhà môi giới, từng nền tảng giao dịch và từ đó các mô hình nến được tạo ra cũng khác nhau. Nếu bạn so sánh biểu đồ của nhà môi giới này với nhà môi giới khác cùng thị trường và khung thời gian, khả năng cao là bạn sẽ nhận được hai kết quả không giống nhau. Lý do rất rõ ràng: giá đóng cửa của cây nến sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, dễ thấy nhất là tốc độ đồng hồ trên máy tính của bạn, bạn đang ở đâu trên thế giới và giá đóng cửa được ấn định vào thời điểm nào trong phiên. Tất cả chúng đều khác nhau.
Dữ liệu được tính toán và hiển thị trên màn hình khá phức tạp. Chúng được cung cấp từ nhiều nguồn khác nhau, và được quản lý bởi những cách khác nhau. Thị trường giao ngay như cổ phiếu còn gặp trường hợp này, thì dĩ nhiên thị trường ngoại hối giao ngay sẽ có nhiều vấn đề hơn thế. Nhưng, nó lại không phải là một điều gì quá to tát.
Khối lượng mang tính tương đối, vì thế không có gì đáng lo ngại miễn là bạn sử dụng nguồn cấp dữ liệu. duy nhất cho mọi thời điểm giao dịch. Và đó là tất cả kết quả mà tôi có được sau khi bỏ ra nhiều tháng để nghiên cứu.
Quan điểm trên cũng giải thích lý do tại sao tôi cảm thấy mệt mỏi với những người cứ cho rằng dữ liệu tick trên thị trường ngoại hối chỉ đại diện cho 90% khối lượng thực. Như vậy thì đã sao? Theo những gì mà tôi cần, thì 70% hoặc 80% là đủ lắm rồi. Tôi không quan tâm đến độ chính xác mà chỉ tập trung vào tính nhất quán (chỉ sử dụng một nguồn cấp dữ liệu) mà thôi. Tôi cảm thấy ổn khi chỉ dùng để so sánh thanh khối lượng này từ dữ liệu của tôi với thanh khối lượng trước cũng từ dữ liệu của tôi! Tôi không so sánh với nguồn dữ liệu khác. Để chắc chắn rằng cách tiếp cận này hoàn toàn hợp lệ, tôi đã mất một khoảng thời gian không nhỏ để kiểm chứng.
Do đó, đừng nên lãng phí thời gian như tôi lúc trước. Khối lượng chỉ mang tính tương đối vì chúng ta liên tục so sánh thanh khối lượng này với thanh khối lượng khác và đánh giá xem mức này là cao, thấp hay trung bình so với quá khứ. Nếu dữ liệu không hoàn hảo, thì nó không có gì khác biệt, vì tôi đang so sánh dữ liệu không hoàn hảo với dữ liệu không hoàn hảo.
Lập luận tương tự cũng có thể áp dụng cho dữ liệu tick trong thị trường ngoại hối giao ngay. Một lần nữa, tôi chấp nhận sự không hoàn hảo của nó, chúng ta chỉ so sánh thanh này với thanh khác, và miễn là nó đang thể hiện hoạt động của giá, như vậy là đủ rồi. Thế giới này vốn dĩ không hoàn hảo và chúng ta phải chấp nhận sống và giao dịch như vậy. Nguồn cấp dữ liệu khối lượng tick miễn phí từ nền tảng MT4 đơn giản hoạt động khá hoàn hảo - hãy tin tôi. Tôi đã sử dụng nó trong nhiều năm và kiếm tiền mỗi ngày bằng cách sử dụng nó. Hơn nữa, nó được cung cấp miễn phí từ các nhà môi giới mà bạn đang giao dịch.
NGUYÊN TẮC SỐ 4:
THỰC HÀNH ĐỂ TRỞ NÊN HOÀN HẢO
Cần thời gian để thành thạo bất kỳ kỹ năng nào, nhưng một khi đã học được thì không bao giờ quên. Các kỹ thuật giao dịch bạn sẽ học trong quyển sách này hoạt động trong mọi khung thời gian và có giá trị như nhau, cho dù bạn là nhà đầu cơ hay nhà đầu tư. Là một nhà đầu tư, bạn tìm kiếm các mã cổ phiếu mua và nắm giữ trong nhiều tháng, vì vậy bạn sẽ xem xét các biểu đồ dài hạn như ngày và tuần, giống như Richard Ney chẳng hạn. Ngoài ra, bằng phương pháp VPA trên biểu đồ tick hoặc biểu đồ khung thời gian nhỏ hơn, bạn cũng có thể trở thành nhà giao dịch ngắn hạn trong ngày. Vì vậy, hãy dành thời gian của bạn để học hỏi và đừng nóng vội. Đó là giá trị thời gian và công sức bạn đầu tư, và sau một vài tuần hoặc vài tháng, bạn sẽ ngạc nhiên khi có thể diễn giải và dự báo mọi biến động của thị trường nhanh như thế nào.
NGUYÊN TẮC SỐ 5: PHÂN TÍCH KỸ THUẬT
VPA chỉ là một phần của câu chuyện. Chúng tôi luôn sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để xác nhận bức tranh thị trường và cung cấp sự xác nhận bổ trợ. Một trong những công cụ quan trọng nhất mà tôi muốn nhắc đến là ngưỡng hỗ trợ và kháng cự, vì những lý do mà tôi đã nêu trong Nguyên tắc số 2. Những ngưỡng này là nơi thị trường đang tạm dừng và thực hiện các hoạt động ‘rũ bỏ’ (mopping up) của nó, trước khi đảo chiều. Ngoài ra, nó có thể chỉ đơn giản là một điểm tạm dừng trong một xu hướng dài hạn, sau đó sẽ được xác nhận bằng những tín hiệu từ khối lượng. Sự bứt phá ra khỏi vùng giá đi ngang (consolidation), cùng với khối lượng, luôn là một tín hiệu mạnh.
Xu hướng cũng quan trọng không kém, cũng như phân tích mô hình giá, tất cả đều là một phần của hoạt động phân tích mang tính nghệ thuật: phân tích kỹ thuật.
NGUYÊN TẮC SỐ 6: SỰ XÁC THỰC (BÌNH THƯỜNG) HOẶC SỰ BẤT THƯỜNG
Khi sử dụng VPA làm phương pháp phân tích, chúng ta chỉ cần tìm kiếm hai thứ.
Liệu giá (xu hướng giá) đã được xác nhận bằng tín hiệu khối lượng hay có sự bất thường giữa giá và khối lượng. Nếu giá được xác thực thì đồng nghĩa với việc xác nhận sự tiếp tục của hành vi giá hiện tại. Ngược lại, nếu có bất thường, thì chúng ta đang nắm trong tay tín hiệu về một sự thay đổi tiềm năng. Đây là những thứ duy nhất chúng ta không ngừng tìm kiếm khi phân tích VPA. Sự xác thực hoặc sự bất thường. Không có gì khác nữa. Và đây là một số ví dụ về sự xác thực dựa trên các thanh giá riêng lẻ, trước khi chuyển sang phân tích nhiều thanh giá và các ví dụ biểu đồ thực tế.
NHỮNG VÍ DỤ VỀ SỰ XÁC THỰC
Hình 4.10 Thanh nến thân rộng, khối lượng lớn
Ở ví dụ hình 4.10 về một thanh nến thân rộng, bóng nến trên và dưới ngắn, khối lượng tương ứng cao hơn mức trung bình. Điều này cho thấy khối lượng đã xác thực cho hành động giá.
Trong trường hợp trên, chúng ta có một thị trường đang tăng giá và đã tăng mạnh trong phiên giao dịch, đóng cửa ngay dưới mức giá cao nhất của phiên. Nếu đây là một động thái giá được xác thực thì chúng ta hy vọng thị trường sẽ có nỗ lực cần thiết để đẩy giá lên cao hơn, được phản ánh qua khối lượng.
Hãy nhớ rằng, đây cũng là quy luật thứ ba của Wyckoff về nỗ lực so với kết quả. Cần nỗ lực để thị trường tăng giá và cũng cần nỗ lực để thị trường giảm giá, vì vậy nếu có sự thay đổi lớn về giá trong phiên, thì chúng ta kỳ vọng sẽ có sự xác thực bằng thanh khối lượng trên mức trung bình. Đây là thứ chúng ta có thể nhìn thấy. Do đó, trong trường hợp này, khối lượng xác thực giá. Và từ đó, chúng ta có thể giả định hai điều. Thứ nhất, động thái giá hiện tại là thật và không bị thao túng bởi các nhà tạo lập thị trường, và thứ hai, trong thời điểm hiện tại, thị trường đang tăng giá và trừ khi thấy dấu hiệu bất thường, còn không thì chúng ta có thể tiếp tục duy trì bất kỳ vị thế mua nào đang nắm giữa trên thị trường.
Hình 4.11 Thanh nến thân hẹp, khối lượng nhỏ
Hình 4.11 là một ví dụ về thanh nến thân hẹp kèm với khối lượng giao dịch nhỏ. Trong trường hợp này, giá đã tăng, nhưng chỉ tăng được một chút, do đó mà khoảng cách giá mở và đóng rất ngắn. Bóng nến trên và dưới ngắn như trường hợp trên. Khối lượng giao dịch tương ứng chỉ ở dưới mức trung bình, và một lần nữa chúng ta tự đặt ra cho mình một nghi vấn đơn giản. Liệu khối lượng có xác thực hành động giá không, và câu trả lời một lần nữa là có. Nguyên nhân vẫn xuất phát từ quy luật nỗ lực - kết quả. Trong trường hợp này, thị trường chỉ tăng giá một ít, và do đó chúng ta kỳ vọng điều này được phản ánh trong khối lượng, nghĩa là khối lượng cũng phải ở mức thấp. Xét cho cùng, nếu nỗ lực và kết quả xác thực lẫn nhau, để đưa thị trường lên cao hơn một vài điểm (kết quả), thì chỉ cần đảm bảo một lượng nhỏ nỗ lực (khối lượng). Vì vậy, một lần nữa, chúng ta có một bức tranh chân thực với khối lượng xác thực giá cả. Bây giờ hãy xem xét hai ví dụ này một lần nữa, nhưng lần này là sự bất thường.
Hình 4.12 Thanh nến thân rộng, khối lượng nhỏ
Trong hình 4.12, chúng ta nhận được sự bất thường đầu tiên, được giải thích như sau. Thân nến rõ ràng là rộng, nếu theo quy luật thứ ba của Wyckoff thì kết quả này phải đến từ nỗ lực tương ứng. Nhưng thay vì thế, chúng ta lại chứng kiến một kết quả lớn, từ nỗ lực nhỏ. Đây là một điều bất thường. Với một thanh nến thân rộng, chúng ta kỳ vọng sẽ xuất hiện một thanh khối lượng lớn tương ứng, nhưng ở đây lại là một thanh khối lượng thấp hơn trung bình. Ngay lập tức, tín hiệu cảnh báo xuất hiện, vì đã có điều gì đó không đúng.
Một câu hỏi được đặt ra là tại sao chúng ta thấy khối lượng nhỏ trong khi lại kỳ vọng một thanh khối lượng lớn. Liệu thị trường hoặc nhà tạo lập thị trường có đang giăng một cái bẫy cho những ai đang mua? Cũng có thể, và đây là lúc bạn bắt đầu nhận ra được sức mạnh của việc phân tích đơn giản. Trong một thanh giá, chúng ta ngay lập tức có thể nhìn ra được điều vô lý. Có một sự bất thường, bởi vì nếu giá tăng một cách hợp lý thì phe mua sẽ được hỗ trợ bằng một thanh khối lượng lớn, chứ không phải thanh khối lượng nhỏ như hiện tại.
Nếu đang nắm giữ vị thế mua trên thị trường, và tín hiệu này xuất hiện, ngay lập tức, chúng ta phải đặt nghi vấn điều gì đang xảy ra. Chẳng hạn, tại sao sự bất thường này lại xảy ra? Liệu đây có phải là cảnh báo sớm cho một cái bẫy tiềm năng? Đây là một mẫu hình thường xuyên xuất hiện tại thời điểm bắt đầu giao dịch trên thị trường cố phiếu. Các nhà tạo lập thị trường đang cố gắng “cảm nhận” tâm lý thị trường. Ví dụ ở trên có thể đến từ biểu đồ một phút. Thị trường mở cửa, rồi giá được đẩy lên cao để kiểm định sự quan tâm/tâm tư của phe mua. Nếu có ít hoặc không có sự quan tâm từ phe mua, thì tại đây giá sẽ giảm trở lại và kiểm định kỹ hơn.
Nhớ lại từ phần đầu quyển sách, rằng thị trường hợp đồng tương lai chỉ số sẽ được giao dịch qua đêm trên Globex, cho các nhà tạo lập thị trường một ý tưởng rõ ràng về tâm lý tăng hay giảm. Tất cả những gì cần thiết là kiểm tra lại mức giá mà tại đó thị trường di chuyển bất ngờ trong vài phút để hình thành giá mở cửa. Bạn cần phải làm việc này không chỉ cho chỉ số chung mà còn cho từng cổ phiếu riêng lẻ. Rất dễ để quan sát những tín hiệu này gần như ngay lập tức từ giá và khối lượng.
Đây là lý do tại sao tôi không thể hiểu được sức hút của giao dịch hành động giá. Nếu không có khối lượng, một nhà giao dịch PAT sẽ không có ý tưởng. Tất cả những gì họ sẽ thấy là một cây nến thân rộng và cho rằng thị trường đang tăng giá.
Điều này rất dễ chứng minh và tất cả những gì chúng ta cần làm là xem một vài biểu đồ từ lúc thị trường mở cửa. Chọn chỉ số chính và một vài cổ phiếu. Sự bất thường sẽ xuất hiện hết lần này đến lần khác. Các nhà tạo lập thị trường đang kiểm tra mức độ quan tâm của phe mua và phe bán, trước khi tạo ra bầu không khí cho phiên giao dịch, theo dõi bất kỳ tin tức nào được phát hành vào buổi sáng - một công cụ luôn được sử dụng để thao túng thị trường triệt để hơn nữa, và không bao giờ cho phép ‘một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng bị lãng phí’ (Rahm Emanuel). Nói cho cùng thì nếu các nhà tạo lập mua vào thì điều này sẽ phản ánh bằng một thanh khối lượng lớn.
Thanh khối lượng đang báo hiệu rằng thị trường KHÔNG tham gia vào hành động giá này và có lý do. Các nhà tạo lập thị trường chứng khoán đang kiểm tra lượng mua và bán, và do đó không cam kết đẩy giá đi cho đến khi chắc chắn rằng phe mua sẽ tham gia thị trường ở mức giá này.
Kịch bản tương tự cũng có thể áp dụng trong thị trường ngoại hối.
Một nội dung cơ bản trong bản tin nào đó được phát hành và các nhà tạo lập thị trường nhìn thấy cơ hội rút ra khỏi thị trường. Giá nhảy vọt theo tin tức, nhưng khối lượng tương ứng lại thấp. Bây giờ chúng ta hãy quan sát một ví dụ khác về sự bất thường.
Một lần nữa đây là một tín hiệu rõ ràng về một cái bẫy tiềm ẩn. Giá được đẩy lên cao hơn KHÔNG phải là một đợt tăng thực sự mà là một cái bẫy, được thiết kế để thu hút các nhà giao dịch tay mơ đi vào mục tiêu, đồng thời cũng để các nhà tạo lập thoát ra, trước khi thị trường đảo chiều mạnh và di chuyển theo hướng ngược lại. Đây là lý do tại sao VPA rất mạnh mẽ và một khi học được kỹ năng này, bạn sẽ tự hỏi tại sao đến bây giờ mới phát hiện ra nó. Khối lượng và giá cả cùng nhau tiết lộ sự thật đằng sau vẻ hào nhoáng và hấp dẫn từ hành vi thị trường.
Hình 4.13 Thanh nến thân hẹp, khối lượng lớn
Ở ví dụ minh họa trong Hình 4.13, chúng ta có thể thấy một cây nến thân hẹp với khối lượng lớn, một lần nữa, là một sự bất thường khác.
Như chúng ta đã thấy trước đó trong Hình 4.11, giá tăng một ít (kết quả), chỉ cần một lượng tăng nhỏ của khối lượng (nỗ lực), nhưng trường hợp này không hề diễn ra như thế.
Mức tăng khiêm tốn của giá được tạo ra bằng một thanh khối lượng lớn, vì vậy rõ ràng là có điều gì đó không ổn.
Nói chung, chúng ta mong đợi biên độ của thanh khối lượng này sẽ đi kèm với một cây nến có thân rộng, từ đó giá sẽ được đẩy lên cao hơn. Tuy nhiên, trong trường hợp này, khối lượng lớn chỉ dẫn đến sự tăng giá rất nhỏ.
Chỉ có một kết luận mà chúng ta có thể rút ra. Thị trường có vẻ suy yếu và tạo nên một mẫu hình nến điển hình báo hiệu đỉnh xu hướng tăng hoặc đáy của xu hướng giảm.
Chẳng hạn: trong một xu hướng tăng đã được thiết lập, thị trường mở cửa và bắt đầu tăng được một chút, nhưng phe mua hiện đang bắt đầu chốt lời, vì họ đã ở trong xu hướng này một thời gian rồi và cảm thấy rằng đây là thời điểm thích hợp để đóng vị thế. Tuy nhiên, khi các vị thế này được đóng lại, nhiều người mua khác háo hức bước vào thị trường, (vì hầu hết các nhà giao dịch và nhà đầu tư luôn mua tại đỉnh thị trường), nhưng giá không bao giờ tăng nữa do các vị thế mua trước kia tiếp tục được đóng lại (bán) để chốt lời, trước khi có nhiều người mua hơn xuất hiện, và chu kỳ này cứ lặp đi lặp lại cho đến hết phiên.
Điều thực tế đang xảy ra là thị trường đã đạt đến mức mà ở đó dù có nỗ lực thêm nữa cũng không thể đẩy giá cao hơn, vì từng đợt mua mới đều được hấp thụ bởi làn sóng bán xuống tại mức giá này, để chốt lời ‘sạch sẽ’. Và do đó, việc giá tăng cao hơn đã không còn được duy trì nữa.
Nói cách khác, sự kết hợp giữa giá và khối lượng đã cho thấy điểm yếu của xu hướng giá trên thị trường. Nếu chúng ta hình dung ra diễn biến bên trong của thanh khối lượng về lượng mua và lượng bán, thì phe mua sẽ nhiều hơn phe bán, phản ánh vào trong thân hẹp của cây nến.
Điều này giống như lái xe lên một ngọn đồi băng giá có độ dốc tăng dần. Khi bắt đầu, chúng ta vẫn có thể di chuyển, nhưng dần dần khi cố gắng chạy lên đồi, đòi hỏi phải tăng sức mạnh, cuối cùng đến giai đoạn chúng ta tăng hết ga nhưng xe vẫn đứng yên, vì bánh xe cứ trượt trên băng và không chịu nhúc nhích. Có lẽ đây không phải là một ví dụ so sánh hoàn hảo, nhưng tôi hy vọng sẽ làm rõ vấn đề và củng cố quan điểm trên.
Tương tự như chiếc xe hơi vừa đề cập, chúng ta đang đứng yên ở lưng chừng đồi, động cơ hoạt động hết công suất, bánh xe quay nhưng người và xe đều không di chuyển. Điều gì xảy ra tiếp theo là chúng ta bắt đầu trượt ngược về phía sau, lấy được một chút đà để chựng lại, giống như những gì đã xảy ra với hành động giá được mô tả. Thị trường đã đạt đến điểm mà cho dù có nỗ lực thêm như thế nào đi chăng nữa, thì giá vẫn không thể tăng cao hơn được nữa, phe bán lúc này đang hấp thụ hết toàn bộ lượng mua có trên thị trường.
Điều ngược lại cũng xảy ra đối với xu hướng giảm. Trong trường hợp này, lượng bán ra bị hấp thụ bởi lượng mua vào và một lần nữa báo hiệu sự đảo chiều tiềm năng khi thị trường đã cạn kiệt lực cung. Xét cho cùng, nếu hoạt động bán tháo diễn ra, thì chúng ta sẽ thấy một cây nến giảm thân rộng chứ không phải một cây nến thân hẹp.
Tiếp tục, mối quan hệ giữa thanh nến và khối lượng này cũng đặt ra một nghi vấn sâu hơn, và bây giờ chúng ta sẽ quay lại với hoạt động của các nhà tạo lập và những người trong nội bộ công ty.
Nếu chúng ta quay lại ví dụ tăng giá lúc nãy một lần nữa, với cây nến thân hẹp và khối lượng lớn, một nghi vấn mà chúng ta cần phải đặt ra là ‘ai thực sự đang bán lúc này?’ Đó là các nhà đầu tư và đầu cơ, thoát ra khỏi thị trường sau khi xu hướng tăng cao hơn, hay là một nhóm nào khác? Có thể đó là những người trong nội bộ công ty và nhà tạo lập thị trường? Nhiều khả năng sẽ là ai? Nói cho cùng, chúng ta đều biết hầu hết các nhà đầu tư/ nhà giao dịch nhỏ lẻ có xu hướng mua ngay tại đỉnh khi thực tế nhóm tạo lặp lại bán ra, và các nhà đầu tư/ nhà giao dịch giao dịch có xu hướng bán tháo ngay tại đáy khi thực tế những nhóm này lại mua vào. Dòng tiền thông minh từ lâu đã nhận thức rất rõ về tâm lý ở hầu hết nhóm nhà đầu tư/nhà giao dịch nhỏ lẻ.
Họ cũng biết nhóm này rất dễ hoảng sợ trước những tác động của thị trường. Nói chung, đám đông nhỏ lẻ xuất hiện quá muộn khi xu hướng tăng đã tồn tại một thời gian và chỉ nhảy vào khi cảm thấy an toàn do đã chứng kiến thị trường tăng ngày càng cao, hối tiếc vì quyết định không tham gia sớm hơn. Như nhà đầu tư nổi tiếng quá cố Christopher Browne đã từng nói ‘Thời điểm mua cổ phiếu là khi chúng đang hạ giá, chứ không phải khi được định giá cao vì ai cũng muốn sở hữu chúng”. Tâm lý này áp dụng cho bất kỳ thị trường nào. Mua khi “giảm giá” và luôn mua ở đáy xu hướng chứ không phải ở đỉnh xu hướng.
‘Bỏ lỡ cơ hội’ là nỗi sợ kinh điển của nhà giao dịch (và nhà đầu tư). Nhà giao dịch chờ đợi và chờ đợi rồi cuối cùng cũng quyết định nhảy vào, ngay đúng thời điểm thị trường đảo chiều và thế là họ nghĩ đến việc thoát ra. Đây là điều mà những người nội bộ, các tổ chức chuyên gia, nhà tạo lập thị trường và các nhà điều hành thị trường lớn trông chờ - sự lo sợ của nhà giao dịch. Hãy nhớ rằng, họ nhìn thấy cả hai mặt của thị trường từ vị trí đặc quyền đặc lợi của họ.
Quay lại câu hỏi. Các tổ chức chuyên gia đã đẩy giá cao hơn, nhưng thị trường hiện đang diễn biến không suôn sẻ ở mức này.
Họ đang bán ra thị trường để dọn hàng tồn trong kho, nhưng phe mua không có đủ số lượng tiền đối ứng để khớp và đẩy giá cao hơn, vì liên tục bị các nhà giao dịch dài hạn hấp thụ, bán tháo và chốt lời sạch sẽ. Các tổ chức chuyên gia tiếp tục bán cho lượng mua hiện tại, nhưng số lượng phe mua quá nhỏ, còn số lượng phe bán thì quá nhiều, nên không thể đẩy giá lên quá cao, vì mỗi nỗ lực đẩy thị trường tăng lên đều bị lực bán kéo xuống, kết quả là cần phải xuất hiện thêm nhiều lượng mua hơn để khớp hết lượng bán của các tổ chức chuyên gia.
Những gì thực sự đang diễn ra ở đây là một trận chiến. Dấu hiệu đầu tiên là một cuộc giằng co thực sự, với các tổ chức chuyên gia đang miệt mài dọn kho trước khi kéo giá xuống thấp hơn nhanh chóng. Thị trường không thể chấp nhận giá cao hơn, nhưng các tổ chức chuyên gia không thể di chuyển thị trường xuống thấp hơn cho đến khi họ sẵn sàng, và vì vậy cuộc chiến vẫn tiếp tục. Tôi sẽ giải thích điều này chi tiết hơn ở phần tiếp theo của quyển sách. Họ duy trì giá ở mức hiện tại và thu hút nhiều người mua hơn, những người đang hy vọng nhảy vào XU hướng và kiếm lợi nhuận dễ dàng, nhưng phe bán vẫn tiếp tục bán, ngăn cản bất kỳ sự tăng giá thực sự nào.
Đây là một trong nhiều mối quan hệ kinh điển mà bạn cần tìm kiếm trên biểu đồ. Như tôi đã nói nhiều lần trước đây, diễn biến này có thể xuất hiện trên biểu, đồ tick dao động nhanh hoặc biểu đồ ở khung thời gian cao hơn. Chúng đều tương tự nhau cả. Đó là một cảnh báo sớm rằng thị trường đang yếu, và do đó bạn nên đóng hết tất cả vị thế đang nắm giữ, hoặc chuẩn bị mở một vị thế tương ứng với sự đảo chiều xu hướng.
Hơn nữa, điều quan trọng cần nhớ là một cây nến có thể có ý nghĩa khác nhau, tùy thuộc vào vị trí nó xuất hiện trong xu hướng, điều này cũng đúng với VPA.
Khi sự bất thường xảy ra và chúng ta bắt đầu xem xét các ví dụ biểu đồ thực tế, điều đầu tiên cân quan tâm là chúng ta đang ở đâu trong xu hướng hiện tại (đầu, giữa hay cuối xu hướng), và xu hướng hiện tại lại phụ thuộc vào khung thời gian. Đây là một trong những nét đẹp của kiểu phân tích giao dịch này. Chẳng hạn: trên biểu đồ 5 phút, một xu hướng có thể kéo dài một giờ hoặc thậm chí có thể là hai giờ. Trong khi trên biểu đồ hàng ngày, một xu hướng có thể kéo dài hàng tuần hoặc thậm chí hàng tháng. Do đó, khi nói về một xu hướng, điều quan trọng là phải hiểu bối cảnh mà nó đang hiện diện.
Xu hướng luôn có liên quan đến khung thời gian mà chúng ta đang giao dịch. Một số nhà giao dịch chỉ coi xu hướng là hợp lệ nếu nó kéo dài trong nhiều ngày, nhiều tuần và nhiều tháng, hoặc dài hơn nữa nếu bạn thích.
Tôi thường không theo dõi những khung thời gian dài như vậy. Với tôi, biểu đồ 1 phút hoặc 5 phút là hợp lý. Xu hướng ở khung thời gian này có thể là đoạn điều chỉnh của xu hướng dài hạn hơn, hoặc cũng có thể là đoạn xác nhận (con sóng chính) của xu hướng dài hạn hơn. Nhìn chung thì không có gì khác nhau cả. Xu hướng giá đơn giản là việc giá di chuyển theo một hướng trong một giai đoạn cụ thể, tại một khung thời gian cụ thể.
Chỉ cần nhớ rằng VPA áp dụng cho biểu đồ 5 phút sẽ mang lại nhiều giao dịch có lợi nhuận và rủi ro thấp tương tự như trên biểu đồ hàng ngày hoặc hàng tuần dài hạn hơn.
Ý tôi muốn nói ở đây là - bất cứ khi nào chúng ta thấy một điều bất thường như một tín hiệu cảnh báo, bước đầu tiên là xác định xem chúng ta đang ở đâu trong xu hướng hiện tại (đầu, giữa hay cuối xu hướng). Nói cách khác, trước tiên là phải xác định được vị trí và phương hướng. Chẳng hạn, chúng ta đang ở đáy tiềm năng của xu hướng, nơi mà giá có thể đã bị bán tháo một thời gian, nhưng liệu bây giờ có phải là lúc tìm kiếm sự đảo chiều?
Hoặc có thể chúng ta chỉ mới đi được một nửa xu hướng tăng/ giảm, và giá hiện tại cũng chỉ điều chỉnh nhỏ hoặc đảo chiều trong xu hướng dài hạn hơn. Để xác định vị trí trong xu hướng, chúng ta cần một số công cụ phân tích khác giúp bổ trợ cho VPA.
Cụ thể, muốn đánh giá được vị trí hiện tại trong xu hướng và các điểm đảo chiều tiềm năng, chúng ta sẽ luôn quan sát đến các ngưỡng kháng cự/hỗ trợ, mẫu hình nến, từng thanh nến riêng lẻ và đường xu hướng. Tất cả những công cụ này sẽ giúp chúng ta xác định được phương hướng và vị trí của những hành động giá trên biểu đồ. Nếu bạn thích thì đây cũng là một quan điểm hay, đáng để tham khảo khi cần một khuôn khổ để đánh giá tầm quan trọng của việc phân tích khối lượng và giá.
CÁC VÍ DỤ VỀ PHÂN TÍCH NHIỀU NẾN
Bây giờ, tôi muốn giải thích cách chúng ta sử dụng VPA để phân tích nhiều nến và khối lượng tương ứng thay vì từng nến riêng lẻ. Cách tiếp cận cũng giống như cũ vì chúng ta chỉ cần tìm kiếm hai thứ. Liệu
khối lượng đang xác nhận hành động giá hay tồn tại một sự bất thường nào đó?
Hình 4.14 Sự xác thực cụm nến trong xu hướng tăng
Ở ví dụ đầu tiên trong Hình 4.14, chúng ta có một xu hướng tăng đang phui triển và điều hiển nhiên là giá tăng đi kèm với khối lượng tăng.
Đây chính xác là những gì chúng ta mong đợi được thấy và hơn nữa việc có nhiều thanh khối lượng cũng cung cấp cho chúng ta ‘điểm tham chiếu trong quá khứ để đánh giá các thanh khối lượng trong tương lai.
Nếu đang theo dõi trực tiếp hành động giá này, thì đây là những gì chúng ta sẽ thấy diễn ra trên biểu đồ của mình. Nến đầu tiên hình thành với thân hẹp và khối lượng thấp, điều này ổn. Khối lượng xác nhận giá cả, không có bất thường ở đây. Nến thứ hai sau đó hình thành và khi kiểm tra kỹ, chúng ta nhận thấy thân của nến này rộng hơn nến đầu tiên và dựa trên quy tắc của Wyckoff, khối lượng tương ứng lớn hơn thanh đầu tiên, và thực tế là như vậy. Do đó, xu hướng tăng là hợp lệ, khối lượng đã xác nhận giá trên cả hai nến.
Vào thời điểm nến thứ ba xuất hiện và đóng cửa với thân rộng hơn cả nến đầu tiên và nến thứ hai, chúng ta sẽ kỳ vọng có một thanh khối lượng phản ánh đúng quy luật nỗ lực - kết quả của Wyckoff. Quy luật này nói rằng kết quả nhiều hơn (thân nến rộng hơn), phải tương ứng nỗ lực nhiều (khối lượng phải lớn hơn khối lượng của nến trước) - và đúng như vậy. Do đó, một lần nữa, hành động giá trên nến đã được xác nhận bởi khối lượng. Tuy nhiên, ngoài sự quan sát đơn giản đó, bản thân ba cây nến hiện đang xác nhận xu hướng giá tăng.
Nói cách khác, giá trên ba thanh nến đã tăng cao hơn, phát triển thành một xu hướng, khối lượng cũng đang tăng và HIỆN TẠI đang xác nhận chính xu hướng đó. Rốt cuộc, giống như quy luật nỗ lực - kết quả áp dụng cho một thanh nến, nó cũng áp dụng cho một ‘xu hướng’ trong trường hợp này bao gồm ba nến. Do đó, nếu giá theo xu hướng tăng, thì theo quy luật thứ ba của Wyckoff, chúng ta cũng sẽ thấy khối lượng giao dịch tăng lên.
Và đây là một trường hợp điển hình.
Nỗ lực - kết quả, không chỉ áp dụng cho từng nến, mà còn áp dụng cho các xu hướng bắt đầu hình thành khi chúng ta quan sát nhiều nến. Nói cách khác, có hai cấp độ tín hiệu xác nhận (hoặc bất thường).
Cấp độ đầu tiên dựa trên mối quan hệ giá/khối lượng trên từng cây nến. Cấp độ thứ hai dựa trên mối quan hệ giá/khối lượng chung của một cụm nến, cụm nến này sau đó sẽ bắt đầu dùng để xác định xu hướng. Quy luật thứ hai “nguyên nhân và kết quả” có thể được áp dụng trong trường hợp trên. Chẳng hạn, mức độ của kết quả (sự thay đổi giá trong xu hướng) sẽ có liên quan đến quy mô của nguyên nhân (khối lượng và khoảng thời gian áp dụng quy luật - yếu tố thời gian).
Trong ví dụ đơn giản trên, chúng ta có một bức tranh rất dễ quan sát và đánh giá. Hành động giá trên mỗi thanh nến được xác thực bằng thanh khối lượng tương ứng, và toàn bộ hành động giá đều được xác thực bằng tổng thể hành động của khối lượng. Tất cả những dữ kiện trên được tóm tắt như sau: giá tăng = khối lượng tăng. Nếu thị trường tăng giá, và chúng ta thấy khối lượng cũng tăng theo, thì động thái tăng đó là tăng thực, được hỗ trợ bởi tâm lý thị trường và các tổ chức chuyên gia. Nói cách khác, các tổ chức chuyên gia và những người nội bộ đang tham gia vào thị trường, và hành động này đã được phản ánh vào khối lượng.
Hình 4.15 Sự xác thực cụm nến trong xu hướng giảm
Bây giờ tôi sẽ phân tích hướng ngược lại, hãy quan sát một xu hướng giảm trong hình 4.15.
Trong trường hợp này, giá đang giảm và đây là lúc tạo ra sự bối rối cho những học viên mới bắt đầu tiếp cận VPA. Là con người, tất cả chúng ta đều quen với khái niệm lực hấp dẫn và quan điểm cần nỗ lực để một thứ gì đó di chuyển lên cao hơn. Tên lửa bay vào không gian, một quả bóng ném lên không trung, tất cả đều cần nỗ lực để vượt qua lực hấp dẫn. Là nhà giao dịch, về nguyên tắc, những ví dụ về lực hấp dẫn này rất đúng khi thị trường đang tăng cao hơn, như trong ví dụ đầu tiên mà chúng ta vừa mới phân tích. Nhưng khái niệm về lực hấp dẫn lại không được áp dụng khi thị trường đang giảm, bởi vì chúng ta cũng cân tăng nỗ lực (khối lượng tăng) để thị trường giảm sâu hơn.
Thị trường đòi hỏi phải có nỗ lực cho cả hai chiều tăng VÀ giảm, điều này cũng dễ hiểu mà thôi.
Nếu nhà tạo lập tham gia vào thị trường, dù là giá đang tăng lên hay giảm xuống, thì cũng phản ánh vào các thanh khối lượng. Nếu họ tham gia vào thị trường để đẩy giá cao hơn, thì khối lượng sẽ tăng; tương tự như vậy nếu họ tham gia để kéo giá đi xuống thì các thanh khối lượng CŨNG tăng giống như vậy.
Một lần nữa, đây là hệ quả từ quy luật thứ ba của Wyckoff - nỗ lực và kết quả, dù thị trường có đang tăng hay đang giảm.
Quan sát bốn thanh nến trong ví dụ hình 4.15, thanh nến giảm đầu tiên mở cửa và đóng cửa tạo nên thân nến hẹp. Khối lượng tương ứng khá khiêm tốn, và do đó đã xác nhận hành động giá của thanh nến trên. Thanh thứ hai có thân rộng hơn, và khối lượng cũng lớn hơn thanh trước, một lần nữa hành động giá giảm được xác nhận.
Thanh nến thứ ba tiếp tục xuất hiện với khối lượng lớn hơn như chúng ta kỳ vọng, và cuối cùng, thanh nến cuối cùng có thân rộng hơn và khối lượng lớn hơn những thanh trước đó. Như vậy, khối lượng không chỉ xác thực cho từng thanh nến mà còn xác thực cho toàn bộ một cụm 4 thanh nến giảm.
Một lần nữa, chúng ta có hai cấp độ xác thực. Đầu tiên, kiểm tra xem từng thanh nến riêng lẻ và khối lượng tương ứng có xác thực cho nhau không hay xuất hiện sự bất thường. Thứ hai, kiểm tra xem toàn bộ xu hướng đó có được xác thực hay là bất thường.
Một trong những câu hỏi chưa có câu trả lời ở các ví dụ trên: khối lượng này là khối lượng mua hay bán? Nó luôn là nghi vấn mà chúng ta thường đặt ra một khi thị trường di chuyển.
Ở ví dụ đầu tiên trong hình 4.14, chúng tơ thấy một thị trường đang tăng rất đẹp được hỗ trợ bởi khối lượng tăng theo vì thế đây chắc hẳn là khối lượng mua. Nói cho cùng, nếu có bất kỳ khối lượng bán nào thì nó sẽ phản ánh đâu đó trong hành động giá ngay.
Chúng ta biết được là bởi vì những thanh nến này không có bóng nến, giá tăng đều đặn kèm khối lượng tăng theo và xác thực nó. Như vậy, chỉ có thể là khối lượng mua, và động thái tăng đã phản ánh thực sự diễn biến bên trong của thị trường.
Từ đó, chúng ta có thể an tâm mà bước vào thị trường, tham gia mua cùng với những người giao dịch nội bộ.
Điều quan trọng hơn hết là những tín hiệu xác thực này cho chúng ta một cơ hội giao dịch rủi ro thấp. Chúng ta bước vào thị trường với sự tự tin. Chúng ta có phân tích cho riêng mình, dựa trên giá và khối lượng. Không công cụ chỉ báo, không robot chuyên gia (EAs), chỉ phân tích bằng giá và khối lượng mà thôi nhưng lại rất đơn giản, mạnh mẽ, hiệu quả và có thể tiết lộ toàn bộ hoạt động thực sự bên trong thị trường. Tâm lý thị trường được phơi bày trước mắt, những cái bẫy cũng lần lượt hiện ra và mức độ di chuyển của thị trường cũng được tiết lộ bằng phương pháp VPA.
Hãy nhớ rằng, chỉ có hai rủi ro trong giao dịch. Rủi ro đầu tiên là rủi ro tài chính trong chính giao dịch đó. Nhưng với quy tắc quản lý tiền 1% chẳng hạn, thì việc đo lường và quản lý thật sự rất dễ dàng. Rủi ro thứ hai khó xác định hơn nhiều và đây là rủi ro đối với chính giao dịch. Nhưng VPA được tạo ra để quản lý rủi ro thứ hai này. Nó cho phép bạn đo lường được rủi ro cho từng giao dịch bằng cách sử dụng các kỹ thuật phân tích VPA, và khi kết hợp với tất cả kỹ thuật khác được học trong quyển sách này, bạn sẽ nắm trong tay một bộ công cụ vô cùng mạnh mẽ, và nó còn khủng khiếp hơn khi kết hợp với phân tích đa khung thời gian.
Kết quả là, bạn sẽ trở nên tự tin hơn nhiều với tư cách là một nhà giao dịch. Các quyết định giao dịch của bạn sẽ dựa trên phân tích của riêng bạn, sử dụng lý lẽ và logic thông thường, dựa trên hai chỉ báo dẫn dắt, đó là giá và khối lượng.
Trở lại ví dụ thứ hai trong Hình 4.15 và những nghi vấn vẫn còn chưa có câu trả lời. Khối lượng là mua hay bán, và chúng ta có nên tham gia theo động thái này không?
Hiện tại, thị trường đang giảm một cách khá chắc chắn với khối lượng xác thực cho từng thanh nến và toàn bộ hành động giá. Các thanh nến không có bóng, và thị trường giảm kèm theo khối lượng tăng dần. Vì thế, đây phải là một đợt giảm hợp lý, phản ánh đúng tâm lý thực sự của thị trường, và tất cả khối lượng phải là khối lượng bán, vì các tổ chức chuyên gia đang tham gia vào thị trường và kéo giá xuống. Tâm lý thị trường hiện tại đang nghiêng về hướng giảm.
Một lần nữa, đây là một cơ hội nhập cuộc khác với rủi ro thấp, dựa trên nhận thức chung, logic và sự hiểu biết về mối quan hệ giá - khối lượng.
Bây giờ, tôi sẽ kết thúc chương này với quy tắc đầu tiên của VPA bằng cách phân tích nhiều nến có sự bất thường. Trong các ví dụ tiếp theo, có nhiều hơn một điểm bất thường, vì chúng ta sẽ xem xét khái niệm VPA ở hai cấp độ. Cấp độ đầu tiên áp dụng cho từng cây nến, cấp thứ hai là cho xu hướng chung.
Ở hình 4.16, chúng ta có một xu hướng tăng, với thanh nến đầu tiên có thân hẹp kèm với khối lượng tương đối nhỏ. Khối lượng và giá xác nhận cho nhau, do đó không có gì nghi vấn cả. Sau đó, thanh nến thứ hai xuất hiện với thân rộng hơn một chút so với thanh thứ nhất nhưng khối lượng lại tăng rất cao.
Kinh nghiệm và quan sát lại quá khứ cho thấy, đây là một sự bất thường. Với khối lượng cao như vậy chúng ta kỳ vọng phải thấy một thanh nến rộng hơn nữa. Nhưng ở đây chỉ xuất hiện một thanh nến rộng hơn một chút so với thanh đầu tiên mà thôi. Có điều gì không đúng ở đây, tín hiệu cảnh báo bắt đầu xuất hiện.
Bạn có nhớ lại quy luật thứ ba của Wyckoff về nỗ lực - kết quả chứ? Nỗ lực (khối lượng) đã không dẫn đến kết quả tương ứng (giá), vì thế thanh, giá này tồn tại sự bất thường và cung cấp một tín hiệu cảnh báo sớm mà chúng ta cần phải lưu tâm.
Sau đó, thanh giá thứ ba hình thành, thân giá rộng hơn nhưng lần này, khối lượng lại thấp hơn. Với thân nến như vậy, lẽ ra phải có khối lượng cao hơn nữa mới đúng. Lại một tín hiệu cảnh báo xuất hiện.
Thanh nến thứ tư hình thành với thân rất rộng nhưng khối lượng tương ứng thậm chí còn nhỏ hơn thanh nến trước. Sự bất thường tồn tại ở thanh nến thứ hai, ba và bốn.
Hình 4.16 Sự bất thường trên nhiều thanh nến trong xu hướng tăng
Sự bất thường ở thanh nến thứ hai
Đây là một sự bất thường. Thanh nến có thân rộng khiêm tốn nhưng khối lượng lại cực kỳ cao. Thị trường lẽ ra còn phải tăng mạnh hơn nữa với thanh khối lượng như vậy. Do đó, đây là tín hiệu giá đã yếu đi. Các nhà tạo lập thị trường đang bán ra ở mức này. Đó là dấu hiệu đầu tiên từ động thái mà họ tạo ra.
Hai sự bất thường ở thanh nến thứ ba
Có hai sự bất thường trong một thanh nến. Thân nến rộng hơn nến trước nhưng khối lượng lại thấp hơn. Áp lực mua đang giảm dần. Thứ hai, chúng ta thấy thị trường đang tăng, nhưng khối lượng lại đang giảm. Giá tăng thì khối lượng phải tăng theo chứ không phải giảm dần như vậy. Đây rõ ràng là một tín hiệu về một điều bất thường.
Hai sự bất thường ở thanh nến thứ tư
Một lần nữa, chúng ta có hai sự bất thường trong một thanh nến, và một sự xác nhận khối lượng và giá trong xu hướng hiện tại không còn thống nhất với nhau nữa. Thanh nến thứ tư có thân rộng nhưng khối lượng lại rất thấp, thấp hơn khối lượng của thanh nến trước đó. Theo quy tắc nỗ lực - kết quả, lẽ ra thanh khối lượng phải lớn mới hợp lý.
Thứ hai, khối lượng giảm dần đã xác nhận tín hiệu bất thường cho xu hướng hiện tại. Theo lẽ thường, xu hướng tăng phải đi kèm với khối lượng tăng trong khi thực tế khối lượng càng ngày càng trở nên teo tóp. Đây là rõ ràng là một tín hiệu cảnh báo.
Chúng ta có kết luân gì từ bốn thanh nến này? Vấn đề bắt đầu từ thanh nến thứ hai. Nỗ lực lớn nhưng kết quả không tương xứng trong hành động giá. Do đó, đây là tín hiệu đầu tiên cho thấy giá đã yếu đi. Chúng ta có thể nói rằng thì trường đang “quá mua”. Các nhà tạo lập thị trường và tổ chức chuyên gia bắt đầu gặp khó khăn ở vùng này. Phe bán đã bước vào thị trường khi nhận ra cơ hội bán khống, tạo ra sự kháng cự không cho giá tăng cao hơn, khi khối lượng ở thanh nến thứ ba và thứ tư nhỏ dần, điều này càng được xác nhận rõ ràng hơn.
Các nhà tạo lập thị trường và tổ chức chuyên gia đã nhận thấy thị trường đang yếu dần, và đang ra sức bán tháo, chuẩn bị kéo giá xuống thấp hơn, nhưng sự thật giá lại tiếp tục cao hơn, khiến cho thị trường vẫn cứ tăng. Không phải như vậy. Đây chỉ là một khoảng tạm dừng, và không có chuyện xu hướng đảo chiều, tuy nhiên, cũng là dấu hiệu cho thấy xu hướng hiện tại đã yếu đi.
Khối lượng cao xuất phát từ số lượng phe mua đóng vị thế để chốt lời tăng lên, trong khi lượng phe mua còn lại không có đủ động lực để đưa thị trường lên cao hơn. Các nhà tạo lập thị trường và tổ chức chuyên gia cũng đang bán ra ở mức này làm tăng thêm khối lượng, vì họ đã nhìn thấy sự yếu kém của thị trường. Đây là lý do khiến khối lượng giảm ở hai thanh nến tiếp theo, trong khi giá tiếp tục tăng cao hơn, nhưng họ không còn tham gia vào động thái này nữa. Họ đã rút tiền và đang trao hàng lại các nhà giao dịch.
Sự yếu đi của thị trường đã xuất hiện thanh nến thứ hai, và thanh thứ ba, thứ tư tiếp tục xác nhận điều đó.
Những sự kiện như vậy thường xảy ra theo một chuỗi.
Ban đầu, chúng ta phát hiện ra sự bất thường khi phân tích thanh nến riêng lẻ. Sau đó, chúng ta chờ đợi một loạt thanh nến tiếp theo xuất hiện và phân tích chúng từ sự bất thường ban đầu. Trong trường hợp này, sự bất thường được xác nhận hai lần khi giá tiếp tục tăng trong khi khối lượng vẫn cứ giảm.
Rõ ràng, thị trường hiện tại đang yếu đi, và đã được xác nhận chính thức. Bước tiếp theo chúng ta phân tích cấp độ cuối cùng - cấp độ bức tranh tổng thể của thị trường - để xác định xem liệu đây chỉ là tín hiệu của một sự điều chỉnh nhỏ hay sự thay đổi của toàn bộ xu hướng.
Lúc này, chúng ta cần đến quy luật thứ hai của Wyckoff: quy luật nguyên nhân - kết quả. Nếu đây chỉ là một sự điều chỉnh/đảo chiều nhỏ, thì nguyên nhân sẽ nhỏ và kết quả cũng khiêm tốn.
Trên thực tế, sự bất thường mà chúng ta thấy ở đây có thể đủ để dẫn đến sự suy yếu nhỏ, điều chỉnh trong ngắn hạn từ một thanh nến yếu. Nguyên nhân yếu, do đó kết quả cũng yếu. Trước khi đi sâu hơn về vấn đề này ở phần sau quyển sách, hãy quan sát thêm một số ví dụ nữa về sự bất thường khi phân tích nhiều nến.
Trong ví dụ ở hình 4.17 thị trường bán tháo mạnh, giá đang giảm như thác nước.
Thanh đầu tiên mở và đóng cửa tạo nên thân nến khá hẹp cùng với khối lượng thấp tương ứng. Đúng như chúng ta kỳ vọng.
Tuy nhiên, sự bất thường xuất hiện khi thanh nến thứ hai hình thành.
Hình 4.17 Sự bất thường trên nhiều thanh nến trong xu hướng giảm
Sự bất thường ở thanh nến thứ hai
Thanh nến đóng cửa với thân rộng hơn thanh đầu tiên một chút, nhưng khối lượng lại cực kỳ cao. Đây là tín hiệu cho thấy thị trường đang váp phải sự kháng cự khi di chuyển xuống thấp hơn. Nói cho cùng, nếu không phải như vậy thì giá sẽ tạo thân nến dài hơn cùng với khối lượng lớn. Nhưng thực tế lại không như vậy, cho nên đây là một điểm bất thường. Và cũng như ví dụ trước, tín hiệu cảnh báo xuất hiện. Tâm lý giảm giá hiện tại đang mất dần khi phe bán đang chạm trán với phe mua tại mức giá này.
Các nhà tạo lập thị trường và tổ chức chuyên gia đã nhìn thấy sự thay đổi trong tâm lý khi phe mua bắt đầu nhập cuộc.
Hai sự bất thường ở thanh nến thứ ba
Khi thanh nến thứ ba xuất hiện, chúng ta được chứng kiến hai sự bất thường, giống hệt như ví dụ hình 4.16. Đầu tiên là thanh nến thân rộng nhưng khối lượng lại thấp. Thứ hai, khối lượng giảm so với thanh trước - lẽ ra phải tăng cao hơn khi giá giảm như vậy. Từ đó cho thấy áp lực bán đang dần tiêu biến, điều này đã được báo hiệu từ thanh nến đầu tiên.
Hai sự bất thường ở thanh nến thứ tư
Một lần nữa, chúng ta có hai sự bất thường trong một thanh nến. Đầu tiên, thanh nến giảm thứ tư có thân rộng nhưng khối lượng lại rất thấp, thấp hơn khối lượng của thanh nến trước đó. Theo quy tắc nỗ lực - kết quả, lẽ ra thanh khối lượng phải lớn mới hợp lý. Thứ hai, khối lượng giảm dần sau ba thanh trong một thị trường đang giảm giá. Đây là một sự bất thường.
Như ví dụ trong hình 4.16, thanh nến đầu tiên ở hình 4.17 đóng cửa và khối lượng xác thực cho giá.
Mọi thứ đều ổn cho đến khi thanh nến thứ hai xuất hiện tạo nên một hồi chuông báo động. Nỗ lực (khối lượng) không tương xứng với kết quả (hành động giá). Do đó đây là một tín hiệu cho thấy sự giảm giá đang yếu dần. Chúng ta có thể nói rằng thị trường đang “quá bán”. Các nhà tạo lập thị trường và tổ chức chuyên gia bắt đầu gặp khó khăn ở vùng này. Phe mua đã bước vào thị trường và tăng dần theo số lượng khi nhận ra cơ hội mua vào, tạo ra sự kháng cự không cho giá giảm thêm, khi khối lượng ở thanh nến thứ ba và thứ tư nhỏ dần, điều này càng được xác nhận rõ ràng hơn.
Các nhà tạo lập thị trường và tổ chức chuyên gia đã nhận thấy thị trường đang yếu dần ở thanh nến thứ hai, và đang ra sức mua vào, nhưng sự thật giá lại tiếp tục xuống thấp, khiến cho thị trường vẫn cứ giảm. Một lần nữa, không phải như vậy. Đây chỉ là một khoảng tạm dừng, và không có chuyện xu hướng đảo chiều, tuy nhiên, cũng là dấu hiệu cho thấy xu hướng hiện tại đã yếu đi.
Khối lượng cao xuất phát từ số lượng phe bán đóng vị thế để chốt lời tăng lên, trong khi lượng phe bán còn lại không có đủ động lực để kéo thị trường xuống thấp hơn. Các nhà tạo lập thị trường và tổ chức chuyên gia cũng đang mua vào ở mức này làm tăng thêm khối lượng, vì họ đã nhìn thấy sự yếu kém của thị trường hiện tại. Đây là lý do khiến khối lượng giảm ở hai thanh nến tiếp theo, trong khi giá tiếp tục giảm sâu hơn, nhưng họ không còn tham gia vào động thái này nữa. Họ đã mua từ thanh nến thứ hai, và hiện tại đang giăng cái bẫy ở thanh nến thứ ba, thứ tư.
Tín hiệu ban đầu xuất hiện ở thanh nến thứ hai, như trong ví dụ trước, sau đó được xác nhận thêm ở thanh nến thứ ba và tư. Những người giao dịch nội bộ đã hiện diện ở thanh nến thứ hai trong cả hai ví dụ trên, và tất cả đều phản ánh qua khối lượng và hành động giá tương ứng.
Ở hai ví dụ, bây giờ chúng ta đã sẵn sàng và chờ đợi bất kỳ tín hiệu nào để tìm kiếm manh mối tại một mức giá nhất định có thể xảy ra sự đảo ngược xu hướng hoặc một đợt điều chỉnh nhẹ. Ngay cả khi nó chỉ là một thay đổi nhỏ trong xu hướng dài hạn, thì điều này vẫn sẽ mang lại một giao dịch rủi ro thấp mà chúng ta có thể tham gia khi biết rằng vị thế sẽ chỉ duy trì trong một thời gian ngắn.
Và dĩ nhiên, chúng ta sẽ đề cập đến vấn đề này trong khuôn khổ của quy luật thứ hai của Wyckoff: quy luật nguyên nhân - kết quả.
Khi học cách đưa ra các quyết định giao dịch bằng VPA, quy trình phân tích mà chúng ta thực hiện trên mỗi biểu đồ là giống hệt nhau. Mô tả quá trình nghe có vẻ phức tạp, nhưng thực tế một khi đã thành thạo thì chỉ mất vài phút để thực hiện. Thậm chí có thể trở thành phản xạ thứ hai của bạn. Tôi đã mất khoảng 6 tháng để đạt được mức này bằng cách xem biểu đồ mỗi ngày. Bạn có thể nhanh hơn hoặc chậm hơn một chút - điều đó không quan trọng, miễn là bạn tuân theo các nguyên tắc được giải thích trong sách. Quy trình này có thể được chia thành ba bước đơn giản như sau:
Bước 1: Phân tích vi mô - Micro
Phân tích từng cây nến giá khi nó xuất hiện và tìm kiếm sự xác nhận hoặc sự bất thường bằng cách sử dụng khối lượng. Bạn sẽ nhanh chóng có được góc nhìn từ các thanh khối lượng thấp, trung bình, cao hoặc rất cao, chỉ bằng cách xem xét thanh hiện tại rồi đem so sánh với các thanh trước đó trong cùng một khung thời gian.
Bước 2: Phân tích vĩ mô - Macro
Phân tích từng thanh nến giá khi nó xuất hiện dựa trên bối cảnh của một vài thanh nến trước đó và tìm kiếm sự xác nhận các xu hướng nhỏ hoặc sự đảo chiều nhỏ tiềm năng.
Bước 3: Phân tích toàn cầu12 - Global
Phân tích biểu đồ hoàn chỉnh. Có một bức tranh toàn diện về vị trí của hành động giá trong bất kỳ xu hướng dài hạn nào.
Hành động giá đang diễn biến ở đỉnh hoặc đáy của một xu hướng dài hạn hon hay chỉ ở giữa? Đây là lúc hỗ trợ và kháng cự, đường xu hướng, mô hình nến và mô hình biểu đồ phát huy tác dụng và sẽ thảo luận chi tiết hơn.
Nói cách khác, chúng ta tập trung vào một nến đầu tiên, tiếp theo là các nến liền kề gần đó và cuối cùng là toàn bộ biểu đồ. Nó giống như ống kính trên máy ảnh phóng to rồi thu nhỏ - bắt đầu quan sát cận cảnh mục tiêu, và sau đó thu nhỏ dần dần để có bức ảnh hoàn chỉnh.
Bây giờ tôi muốn đặt trường hợp này vào nội dung của quy luật thứ hai của Wyckoff: quy luật nguyên nhân - kết quả, vì đây là nơi các yếu tố thời gian được đưa vào phân tích VPA.
Như tôi đã đề cập trong phần giới thiệu, một trong những sai lầm kinh điển mà tôi đã lặp đi lặp lại khi bắt đầu là cho rằng ngay khi thấy một tín hiệu, thị trường sẽ đảo chiều. Hết lần này đến lần khác, tôi vào quá sớm và bị dừng lỗ. Thị trường giống như con tàu chở dầu - cần có thời gian để quay đầu và tương tự như vậy, lượng mua hoặc bán cần được hấp thụ trước khi những người giao dịch nội bộ, các tổ chức chuyên gia và nhà tạo lập thị trường sẵn sàng đẩy giá ngược lại. Hãy nhớ rằng, họ muốn chắc chắn rằng khi đưa giá đi, thị trường sẽ không vướng phải sự kháng cự nào.
Trong các ví dụ đơn giản ở trên, chúng ta chỉ xem xét bốn thanh nến, và giả định những người giao dịch nội bộ chỉ hiện diện ở một thanh nến. Trong thực tế, và như bạn sẽ thấy ngay sau đây, còn nhiều điều hơn thế nữa, nhưng điều này chỉ đặt ra nguyên tắc cơ bản, đó là nội dung của chương này.
Do đó, trên biểu đồ hàng ngày, giai đoạn ‘rũ bỏ’ (mop up) này có thể diễn ra trong nhiều ngày, nhiều tuần và đôi khi cả tháng, thị trường vẫn tiếp tục đi ngang. Một số tín hiệu liên tiếp về sự đảo chiều có thể xuất hiện và mặc dù rõ ràng là thị trường sẽ quay đầu nhưng vẫn chưa chắc khi nào sẽ xảy ra. Khoảng thời gian đi ngang này càng dài, bất kỳ sự đảo ngược xu hướng nào càng có khả năng xảy ra. Và, đây là quan điểm Wyckoff đã đưa ra trong luật thứ hai của mình, luật nhân quả. Nếu nguyên nhân lớn, hay nói cách khác là giai đoạn thị trường chuẩn bị đảo chiều càng lâu thì xu hướng kết quả càng mãnh liệt và kéo dài.
Hãy thử đặt khái niệm này vào trong một bối cảnh cụ thể vì điều này cũng sẽ giải thích sức mạnh của việc sử dụng VPA kết hợp với đa khung thời gian.
Nếu lấy một trong những ví dụ đơn giản ở trên, noi chúng ta đang xem xét bốn thanh nến và các thanh khối lượng tương ứng, thì đây thực sự là bước hai trong quy trình ba bước mà tôi đã nói. Trong trường hợp này, chúng ta đang ở bước vĩ mô và có thể áp dụng trên bất kỳ biểu đồ nào từ biểu đồ tick đến biểu đồ hàng ngày. Tất cả những gì chúng ta biết là trong khoảng thời gian tồn tại bốn thanh giá này, có thể có một thay đổi nào đó được báo trước. Tuy nhiên, với thực tế chỉ với một số ít nến như thế này, thì bất kỳ sự đảo chiều nào cũng khó có thể kéo dài. Nói cách khác, những gì chúng ta có thể đang xem xét là một điều chỉnh hoặc đảo chiều nhỏ trong giai đoạn vi mô mà thôi. Không có gì sai cả, và hoàn toàn có thể chấp nhận được khi coi đây là một cơ hội giao dịch rủi ro thấp.
Tuy nhiên, hãy quay trở lại bước thứ ba: phân tích toàn cầu trên cùng một biểu đồ và chúng ta thấy trong bối cảnh của xu hướng chung, hành động giá từ bốn thanh này trên thực tế đang được lặp lại nhiều lần ở cấp độ toàn cầu, thị trường có lẽ đang chuẩn bị để đảo chiều. Nói cách khác, nguyên nhân thực sự lớn hơn nhiều so với một kết quả đảo chiều đơn giản và do đó khả năng sẽ chứng kiến một kết quả to lớn hơn. Lúc này cần phải có sự kiên nhẫn và phải chờ đợi. Nhưng, chờ đợi cái gì? Chà, đây là lúc đề cập đến các ngưỡng hỗ trợ/kháng cự, tôi sẽ trình bày chi tiết trong chương sau.
Quay trở lại quy luật nhân quả của Wyckoff và cách nguyên tắc này được áp dụng cho nhiều khung thời gian, sau đây là chiến lược mà tôi sử dụng cho giao dịch trong ngày của riêng mình.
Tôi thiết kế bộ ba biểu đồ với các khung thời gian khác nhau 5,15 và 30 phút. Đây là bộ ba điển hình để giao dịch trong ngày trên thị trường ngoại hối, các giao dịch được thực hiện chủ yếu trên khung thời gian 15 phút. Bạn cũng có thể sử dụng chúng để giao dịch chỉ số hoặc bất kỳ thị trường nào trong ngày, tôi chỉ đưa ra thị trường ngoại hối để giải thích khái niệm mà thôi. Biểu đồ 5 phút cho tôi góc nhìn gần hơn với thị trường, trong khi biểu đồ 30 phút lại là bức tranh dài hạn.
Hình ảnh so sánh mà tôi luôn sử dụng trong phòng giao dịch của mình là đường cao tốc có ba làn. Biểu đồ 15 phút nằm ở giữa trong khi hai biểu đồ hai bên đóng vai trò như ‘tấm gương soi hai bên’. Khung thời gian nhanh hơn, biểu đồ 5 phút, cho chúng ta biết điều gì đang xảy ra ở làn đường nhanh’, trong khi 30 phút cho chúng ta biết điều gì đang xảy ra ở ‘làn đường chậm’.
Khi tâm lý trong khung thời gian nhanh thay đổi, nếu nó chuyển sang các khung thời gian chậm hơn, thì điều này sẽ ảnh hưởng đến xu hướng dài hạn. Ví dụ: nếu một thay đổi xảy ra trên biểu đồ 5 phút, sau đó chuyển sang biểu đồ 15 phút và cuối cùng là biểu đồ 30 phút, như vậy thay đổi này đã tác động đến xu hướng dài hạn hơn.
Quay trở lại phân tích VPA. Hãy tưởng tượng trên biểu đồ 5 phút, chúng ta thấy sự bất thường của một xu hướng có thể đang thay đổi và sau đó được xác nhận. Sự thay đổi này cũng được phản ánh trong biểu đồ 15 phút. Nếu sự thay đổi này xuất hiện ở biểu đồ 30 phút, thì sự đảo chiều sẽ diễn ra với xác suất cao hơn, vì nó mất nhiều thời gian hơn để hình thành, và kết quả giá có thể sẽ chạy xa hơn. Một ví dụ mà tôi thường đem ra so sánh là chiếc xe hơi chạy bằng dây cót.
Nếu chúng ta chỉ mất vài giây để lên dây cót cỡ vài vòng, thì xe sẽ chạy được một đoạn nhỏ rồi dừng lại. Nhưng khi chúng ta tăng số vòng lên thì xe có thể chạy xa hơn. Cuối cùng, nếu chúng ta dành một vài phút để vặn dây cót, thì chiếc xe sẽ chạy được quãng đường xa nhất có thể. Nói cách khác, thời gian và nỗ lực bỏ ra sẽ xác định sức mạnh của nguyên nhân, và cho ra sức mạnh tương ứng của kết quả.
VPA khi được kết hợp cùng phân tích đa khung thời gian và quy luật thứ hai của Wyckoff thì có thể phát huy tối đa sức mạnh của nó, trở thành một phương pháp thống nhất và duy nhất. Cách tiếp cận này có thể áp dụng cho bất kỳ tổ hợp khung thời gian nào từ biểu đồ tick cho đến biểu đồ cao hơn. Nó không phân biệt bạn là nhà đầu cơ hay nhà đầu tư.
Nó rất đơn giản và dễ hiểu, giống như những gợn sóng trong ao khi một viên đá được ném xuống. Khi viên đá rơi vào giữa ao, các gợn sóng di chuyển ra các bên. Tương tự những gợn sóng của tâm lý thị trường di chuyển từ các khung thời gian từ nhanh nhất đến chậm nhất. Khi các gợn sóng xuất hiện ở khung thời gian chạm nhất, thì khả năng cao sẽ có tác động lâu dài và mạnh nhất vì động thái này mất nhiều thời gian nhất để hình thành, cho nên nó sẽ tạo thêm động lực cho giá di chuyển. Khi được lên dây cót tối đa thì chiếc xe hơi sẽ chạy rất xa, đây là ví dụ hoàn hảo nhất về quy luật nhân quả.
Trong các chương tiếp theo, dựa trên những nguyên tắc đầu tiên này, tôi sẽ mở rộng chúng thành các ví dụ thực tế, sử dụng các biểu đồ thực tế từ nhiều thị trường khác nhau.