CHƯƠNG 08
XU HƯỚNG VÀ ĐƯỜNG XU HƯỚNG LINH ĐỘNG
Thua lỗ không phải là thiếu may mắn, mà là thiếu sự phân tích kỹ lưỡng.
- David Einhorn (1968 -) -
Trong chương này, tôi muốn đề cập đến khái niệm xu hướng và đường xu hướng. Và chắc chắn bạn đã được nghe đâu đó câu trích dẫn ngắn gọn ‘xu hướng là bạn’. Theo quan điểm khiêm tốn của tôi thì câu nói đó gần như là vô nghĩa.
Đó là câu thần chú hay dùng của những người được cho là huấn luyện viên và nhà đào tạo giao dịch theo kiểu học vẹt muốn nỗ lực gây ấn tượng với học viên của họ. Tuy nhiên, cũng giống như vùng giá tắc nghẽn, bất kỳ kẻ ngu ngốc nào cũng có thể nhìn thấy thời điểm thị trường giao dịch đi ngang, thì dĩ nhiên họ cũng có thể thấy thị trường có xu hướng rõ ràng. Và bất kỳ ai trích dẫn câu nói này đều có thể là người có ít kinh nghiệm giao dịch thực chiến, theo quan điểm của tôi. Nói chung, họ sẽ cho bạn thấy một xu hướng màu hồng với một số đường được vẽ lên và khuyên bạn đây là nơi để đặt lệnh, sau đó nắm giữ theo xu hướng, và cuối cùng thoát ra khi xu hướng kết thúc. Mọi thứ đều rất dễ dàng khi bạn phân tích trên một biểu đồ giá đã xảy ra.
Sau đây tôi sẽ bắt đầu với một số tư duy cơ bản về xu hướng, vì tôi muốn xóa tan một số điều vô nghĩa đã được viết về chủ đề này. Và câu hỏi đầu tiên cũng như quan trọng nhất: làm sao để chúng ta biết khi nào một xu hướng đã bắt đầu?
Cũng như với hỗ trợ và kháng cự, câu trả lời ngắn gọn là chúng ta không biết cho đến khi nó (xu hướng) kết thúc. Đơn giản đúng không? Tư duy này giống như đối với vùng tắc nghẽn giá. Phải có một vài tham số để cung cấp manh mối về việc liệu một xu hướng có đang bắt đầu hình thành trong bất kỳ khung thời gian nào mà chúng ta đang xem xét hay không. Là một nhà giao dịch, thật vô ích khi quay lại quá khứ trong một khoảng thời gian dài, vẽ một vài đường trên biểu đồ và sau đó quyết định đây là một xu hướng. Khi vẽ xong thì xu hướng cũng đã kết thúc rồi, và bạn đã bỏ lỡ hầu hết nếu không muốn nói là toàn bộ xu hướng. Thậm chí lúc bạn nhảy vào thị trường lại là lúc những người giao dịch nội bộ đang thoát ra.
Đây là lý do tại sao VPA vô cùng hữu dụng. Nó xác thực hành động giá và tiết lộ chúng ta đang ở đâu trong xu hướng dài hạn. Xét cho cùng, nếu thấy cao trào bán hoặc cao trào mua, thì tức là một xu hướng mới sắp bắt đầu. Chúng ta đang ở tại thời điểm khởi đầu xu hướng - nơi thích hợp để nhảy vào thị trường, chứ không phải cuối xu hướng. Nếu bạn chỉ dựa vào đường xu hướng thì mọi việc đã muộn rồi. Phải nhấn mạnh rằng tôi không nói rằng các đường xu hướng là không hữu ích, chúng vẫn đúng, nhưng chỉ khi được sử dụng đúng cách, và đó là điều tôi sẽ dạy bạn trong chương này.
Hãy bắt đầu với Charles Dow, người thực sự đặt nền móng cho phân tích xu hướng. Niềm tin cốt lõi của ông về khía cạnh này được hình thành dựa trên một nguyên tắc đơn giản, đó là xu hướng của một chỉ số thì có thông tin và có giá trị hơn nhiều so với xu hướng của một cổ phiếu riêng lẻ. Quan điểm của ông rất đơn giản. Một cổ phiếu riêng lẻ có thể bị ảnh hưởng bởi bất kỳ yếu tố nào, từ báo cáo thu nhập, khuyến nghị của nhà môi giới và quan điểm của nhà phân tích, tất cả đều sẽ ảnh hưởng đến giá. Mặt khác, chỉ số chung đại diện cho tâm lý của đám đông rộng lớn trên toàn thị trường nên nhiều khả năng sẽ được ưu tiên sử dụng trong việc xác định xu hướng thị trường. Một trong nhiều tiền đề của ông, từ đó được đưa vào phân tích kỹ thuật hiện đại, là khái niệm về rủi ro thị trường có hệ thống và phi hệ thống.
Rủi ro có hệ thống ảnh hưởng đến tất cả các cổ phiếu tạo nên chỉ số chung, trong khi rủi ro phi hệ thống có thể chỉ ảnh hưởng đến một hoặc một nhóm cổ phiếu trong một thị trường cụ thể. Công việc của Dow tập trung vào việc tạo ra các chỉ số, hiện đang là nền tảng của thị trường tài chính, như S&P 500, Dow Jones (DJIA), Nasdaq (NQ100) và nhiều chỉ số khác trên khắp thế giới. Ngoài ra, khái niệm chỉ số đã được hầu hết mọi thị trường khác áp dụng và dẫn đến việc tạo ra các chỉ số biến động, chẳng hạn như VIX, chỉ số ngành cho cổ phiếu, chỉ số tiền tệ như Chỉ số đô la (DXY) và chỉ số hàng hóa chẳng hạn như CRB, với hàng trăm chỉ số khác, ở một số thị trường, các chỉ số hiện được coi là hấp dẫn hơn để giao dịch so với các tài sản cơ bản tạo ra chúng.
Một trong những nguyên tắc hướng dẫn khác của Dow là khái niệm: các xu hướng được phân thành ba giai đoạn liên quan đến thời gian, mà ông gọi là xu hướng sơ cấp, xu hướng thứ cấp và xu hướng nhỏ. Tất nhiên, lúc bấy giờ trong thế giới của ông, dải băng giá vẫn là nguồn dữ liệu chính, và đối với Charles Dow cũng như các nhà giao dịch đương thời khác, khung thời gian của họ rất khác so với ngày nay. Chẳng hạn, một xu hướng nhỏ sẽ là một xu hướng kéo dài từ 2 đến 3 ngày, trong khi xu hướng thứ cấp có thể là 2 đến 3 tuần và xu hướng sơ cấp tồn tại trong 2 đến 3 tháng. Đối với chúng ta, với biểu đồ điện tử, khung thời gian của chúng ta ngắn hơn nhiều. Đối với các nhà giao dịch trong ngày, xu hướng nhỏ có thể kéo dài từ 2 đến 3 giờ, trong khi xu hướng thứ cấp có thể kéo dài 2 đến 3 ngày và xu hướng sơ cấp tồn tại từ 2 đến 3 tuần. Những điều này mang tính thực tế hơn nhiều, và quả thực đối với nhiều thị trường, những xu hướng kéo dài hàng tháng trời đã trở thành dĩ vãng. Thị trường đã thay đổi nhiều từ khi có giao dịch tần suất cao, có sự thao túng thị trường và việc chuyển sang giao dịch điện tử.
Tuy nhiên, những quan điểm và triết lý của Dow chính là nền tảng để chúng ta phát triển cho phù hợp với tình hình thực tế sau này. Điều thú vị nữa là khi phát triển các ý tưởng về xu hướng của mình, ông cũng đưa ra khái niệm về ba giai đoạn của xu hướng như sau:
Nếu bạn nghe thấy quen quen, thì đúng rồi đấy, đây chính xác là chu kỳ mà những người giao dịch nội bộ sử dụng để thực hiện vòng quay mua-bán liên tục của mình từ lúc làm đầy kho cho đến lúc dọn sạch kho, theo đúng như quy trình phát triển và mở rộng của Richard Wyckoff. Charles Dow gọi những người giao dịch nội bộ là ‘dòng tiền thông minh’ với giai đoạn phân phối của xu hướng - thời điểm mà ‘dòng tiền thông minh’ đang thu lợi nhuận và hướng tới dấu hiệu ‘thoát ra khỏi thị trường’.
Tại thời điểm này, chúng ta sẽ chuyển sang phân tích xu hướng tiêu chuẩn và xem xét nó theo các khía cạnh hơi khác, điều mà tôi hy vọng bạn sẽ thấy hữu ích hơn khi giao dịch thực chiến, thay vì những điều vô nghĩa lý thuyết xuất hiện trong hầu hết các quyển sách. Phần giới thiệu ở trên đã cho chúng ta một sự hiểu biết sơ bộ để tiếp tục. Và hình 8.10 sẽ minh họa cho hầu hết các phân tích xu hướng.
Hình 8.10 Xu hướng tăng cao hơn - Chắc chắn là không
Trên đây là bức tranh điển hình về xu hướng giá. Sau một loạt bước đi, thị trường đã tăng cao hơn, và khi đã có ba bước (ba đỉnh và 3 đáy), chúng ta đã có thể vẽ được đường xu hướng trên và xu hướng dưới tạo thành một kênh giá rất rõ ràng. Hầu hết các quyển sách giáo khoa đều dạy rằng không thể xác định xu hướng chỉ với hai điểm, vì nó gần như vô nghĩa, đó là lý do tại sao chúng ta phải chờ đến 3 điểm, trước khi vẽ một đường xu hướng.
Trong xu hướng tăng, đỉnh sau cao hơn đỉnh trước, đáy sau cao hơn đáy trước. Ngược lại, trong xu hướng giảm, đỉnh sau thấp hơn đỉnh trước, đáy sau thấp hơn đáy trước.
Sau khi vẽ xong, chúng ta đã có bức tranh rõ ràng về một xu hướng và sẵn sàng để tham gia vào thị trường cũng như kỳ vọng xu hướng tiếp tục tiến triển. Nhưng không may, đây chỉ là lý thuyết suông, khi 3 đỉnh và 3 đáy hình thành, thì xu hướng cũng đã lên đến đỉnh điểm. Giai đoạn thị trường có xu hướng đã qua, và ngay tại thời điểm này, giai đoạn phân phối bắt đầu, mà chúng ta thì lại muốn mua.
Nhưng làm sao biết được điều này (xu hướng đã qua)? Bởi vì rất có thể bạn đã đọc quá nhiều sách giáo khoa được viết bởi những người chưa bao giờ giao dịch hoặc đầu tư trong suốt cuộc đời của họ. Đây chỉ là lý thuyết suông ai cũng có thể nói được dễ dàng lúc quá khử đã qua. Nói cách khác, khi xu hướng đã được nhìn thấy rõ ràng thì chúng ta không còn tận dụng được nhiều nữa.
Vậy thì phải như thế nào? Trong trường hợp này, vùng hỗ trợ và kháng cự là yểu tố then chốt, và đó là lý do tại sao tôi lại trình bày chi tiết về nó trong chương trước.
Hỗ trợ và kháng cự là nơi các xu hướng được tạo ra và phát triển; là nơi xu hướng đảo chiều; là nơi diễn ra các giai đoạn tích lũy/phân phối, cùng với cao trào mua/bán; là khu vực quan trọng nhất của hành vi giá trên mọi biểu đồ; cũng là nơi thị trường tạm dừng và đi ngang trước khi một bản tin được công bố, với khối lượng giảm dần.
Hỗ trợ và kháng cự là nơi mà chúng ta bắt đầu giải đáp những nghi vấn của tất cả các nhà giao dịch, nhà đầu tư và nhà đầu cơ luôn trăn trở: Liệu đây có phải là sự khởi đầu của một xu hướng, nếu đúng như vậy thì sức mạnh và thời gian kéo dài của nó là bao nhiêu? Những câu hỏi này chỉ có thể được trả lời bằng cách hiểu về hỗ trợ và kháng cự theo VPA.
Do đó, nếu bạn chỉ vẽ vài đường trên biểu đồ, theo cách này hoặc cách khác, thì cũng đều vô nghĩa mà thôi. Đồng ý rằng chúng có thể giúp bạn nhìn rõ hơn một chút về xu hướng, đặc biệt là lúc nó mới bắt đầu, nhưng khi xu hướng đã tiến triển một thời gian thì gần như không còn giá trị gì nữa.
Tuy nhiên, hãy nhớ lại những khái niệm cơ bản và quay về giai đoạn tắc nghẽn, nơi thị trường đi ngang, tạo ra các ngưỡng trần và sàn hỗ trợ giá. Thị trường chuẩn bị bứt phá và tất cả những gì chúng ta cần làm với tư cách một nhà giao dịch, nhà đầu tư hoặc nhà đầu cơ là chờ đợi, kiên nhẫn và sau đó xác nhận sự bứt phá bằng tín hiệu từ khối lượng.
Làm thế nào để đo lường mức độ (mạnh/yếu và thời gian kéo dài) của xu hướng trong giai đoạn này? Câu trả lời ngắn gọn là không thể biết được, nhưng có một manh mối cho phép chúng ta đưa ra một phỏng đoán có căn cứ.
Đầu tiên, là mức độ (mạnh/yếu và thời gian kéo dài) của giai đoạn tắc nghẽn. Nhớ lại quy luật nguyên nhân - kết quả của Wyckoff vì nó chính là chìa khóa xác định liệu thị trường sắp tới sẽ có xu hướng sơ cấp, thứ cấp hay chỉ là một xu hướng nhỏ. Đối với những nhà giao dịch trong ngày, thì chủ yếu vẫn là xu hướng thứ cấp hoặc xu hướng nhỏ, nhưng chúng lại nằm trong xu hướng dài hạn hơn tại một khung thời gian cao hơn. Trong trường hợp này, nhà giao dịch trong ngày sẽ giao dịch theo hướng của xu hướng chủ đạo tại khung thời gian cao hơn. Nói cách khác, họ chỉ nên giao dịch khi xu hướng ngắn hạn (biểu đồ 1 giờ nếu giao dịch trong ngày) cùng chiều với xu hướng dài hạn hơn.
Đây là một trong nhiều lý do tại sao phân tích đa khung thời gian lại có sức ảnh hưởng lớn đến vậy. Nó giúp định hình xu hướng mà chúng ta đang giao dịch. Tuy nhiên, không có gì sai khi mở một vị thế ngược với xu hướng chủ đạo tại bất kỳ khung thời gian nào. Chẳng hạn, xu hướng chủ đạo của chỉ số chung toàn thị trường là tăng, nhưng một mã cổ phiếu nào đó lại có cơ hội bán khống vì đang giảm giá. Điều này tốt thôi, miễn là chúng ta nhận thức được mình đang đi ngược với ‘xu hướng chủ đạo’ là được. Kiểu giao dịch này thường được là ‘giao dịch ngược xu hướng’ và có hai đặc điểm sau.
Đầu tiên, vị thế giao dịch ngược với ‘dòng thị trường’ hoặc ‘bơi ngược dòng nước’ sẽ có rủi ro cao hơn. Thứ hai, từ quan điểm thứ nhất, vị thế này chỉ có thể nắm giữ trong một thời gian ngắn, vì theo định nghĩa, chúng ta đang đi ngược với xu hướng chủ đạo dài hạn.
Tiếp theo, trong bất kỳ giai đoạn tắc nghẽn nào, với tư cách là một nhà giao dịch VPA, khối lượng luôn được phân tích từ hai quan điểm. Đầu tiên, liệu khối lượng tương ứng với hành động giá đi ngang là cao hay thấp, có phải là tín hiệu xác định đảo chiều xu hướng như với trường hợp cao trào mua/bán hay chỉ đơn giản báo hiệu sự tạm nghỉ trước thời điểm công bố một tin tức nào đó. Thứ hai, khối lượng và hành động giá sau mọi cú bứt phá sẽ cung cấp cho chúng ta thêm các manh mối về mức độ của xu hướng sắp tới, cụ thể là sự xác thực hành động giá bằng khối lượng tương ứng ở khung thời gian ngắn hơn cùng với phân tích các vùng kháng cự/hỗ trợ - những nơi tạo ra những khoảng nghỉ của giá trong xu hướng dài hạn hơn.
Do đó, bước đầu tiên luôn là quan sát hành động giá ngay sau khi thoát ra khỏi vùng tắc nghẽn. Nó giống như việc bạn xác định sự khởi đầu của vùng tắc nghẽn bằng đỉnh xoay chiều và đáy xoay chiều vậy. Từ đó bạn sẽ có cách để đánh giá xu hướng. Chẳng hạn, hành động giá trước hiện đã và đang tạm dừng (đi ngang). Những điểm xoay chiều xuất hiện cảnh báo đây là một đoạn nghỉ, có thể nó sẽ kéo dài lâu hơn, và nếu như vậy thì những điểm xoay chiều hình thành trong tương lai sẽ càng củng cố sự bền vững cho hai ngưỡng trần và sàn của vùng tắc nghẽn. Còn nếu không, thì đoạn nghỉ này chỉ là tạm thời và sẽ sớm bị bứt phá vì được tạo bởi rất ít điểm xoay chiều. Sự bứt phá này có thể là đảo chiều (trong trường hợp này chúng ta sẽ kỳ vọng có thêm những dấu hiệu khác từ VPA) hoặc bứt phá và tiếp tục xu hướng cũ. Tất cả những điều này sẽ được sáng tỏ khi phân tích hành động giá diễn biến trong vùng tắc nghẽn, tại hai ngưỡng trần và sàn. Tuy nhiên, tại một thời điểm nào đó, thị trường sẽ bứt phá và đây là lúc các điểm xoay chiều phát huy tác dụng và xác định xu hướng khi nó bắt đầu tiến triển. Hơn nữa, nó cho phép chúng ta tận dụng lợi thế càng sớm càng tốt mà không cần phải chờ đợi tín hiệu đỉnh/đáy sau cao hơn đỉnh/đáy trước (hoặc ngược lại) để xem xét vào lệnh theo xu hướng.
Hình 8.11 là một ví dụ minh họa giá bứt phá ra khỏi vùng tắc nghẽn và tăng lên:
Hình 8.11 Điểm đánh dấu đầu tiên - Đỉnh xoay chiều
Như chúng ta có thể thấy trong Hình 8.11, thị trường đã ở trong giai đoạn tắc nghẽn và đã bứt phá với khối lượng mạnh mẽ. Phân tích theo VPA cho thấy đây là một hành động giá hợp lệ (có sự xác thực của khối lượng) và hiện chúng ta cần tìm kiếm các manh mối ủng hộ xu hướng tiếp diễn. Tín hiệu đầu tiên có được là xu hướng đang tăng với khối lượng ổn định và tăng dần, từ đó chúng ta có thể đặt lệnh.
Những gì chờ đợi bây giờ là điểm đánh dấu đầu tiên, cũng giống như trường hợp xác định điểm bắt đầu của vùng tắc nghẽn trong chương trước, phải là một điểm xoay chiều. Cụ thể trong giai đoạn tăng giá này, thì chúng ta cần tìm kiếm đỉnh xoay chiều.
Hình 8.12 Cấu tạo của một điểm xoay chiều
Như chúng ta đã biết, thị trường không bao giờ đi lên hoặc đi xuống một mạch không ngừng nghỉ, và đây là dấu hiệu đầu tiên của sự đảo chiều, cũng như có thể xác định ngưỡng trần kháng cự nếu sau này giá xuyên qua. Hãy nhớ rằng đỉnh xoay chiều và đáy xoay chiều được hình thành từ sự kết hợp của ba cây nến được minh họa trong hình 8.12.
Bây giờ, chúng ta đã có mức tham chiếu (điểm đánh dấu đầu tiên - đỉnh xoay chiều) khi giá tăng cao hơn, chúng ta kỳ vọng từ mức này sẽ có sự điều chỉnh giảm ngắn hạn. Trong thực tế, giá có thể đảo chiều cả một xu hướng mà không cần có tín hiệu từ khối lượng hoặc tiếp cận vùng tắc nghẽn gần đó. Cho nên trong giai đoạn này, không có gì là chắc chắn, chúng ta phải thật kiên nhẫn. Khối lượng đang giảm - tín hiệu tốt (giá giảm, khối lượng giảm theo cho thấy xu hướng suy yếu), và theo đó, thị trường dừng giảm và đảo chiều tăng trở lại, tạo đáy xoay chiều. Bây giờ, chúng ta đã có điểm đánh dấu thứ hai trong chuyến hành trình tăng giá, minh họa như hình 8.13
Hình 8.13 Điểm đánh dấu thứ hai - Đáy xoay chiều
Bây giờ hãy bắt tay vào xây dựng một bức tranh về hành động giá. Chúng ta đang có một vị thế trên thị trường và khối lượng tiếp tục xác nhận giá, sau đó tất cả đều ổn khi giá tăng cao hơn.
Các điểm xoay hiện đang hình thành, là các điểm đánh dấu làm nổi bật hành trình và xác định ranh giới của xu hướng. Không giống như các đường xu hướng mà hầu hết mọi người vẽ khi đã xảy ra rồi, các đường này linh hoạt và được tạo ra từ các đỉnh/đáy cao hơn trong suốt quá trình diễn ra xu hướng. Xu hướng cứ tiếp diễn và chúng ta cứ an tâm nắm giữ vị thế, miễn là vẫn được khối lượng hỗ trợ.
Bây giờ chúng ta phân tích diễn biến tiếp theo. Xu hướng tạo thêm 2 điểm nữa trên biểu đồ với nguyên tắc hệt như trên.
Từ vị trí hiện tại, chúng ta kỳ vọng thị trường sẽ tăng lên từ đáy xoay chiều, mục tiêu tiếp theo là đỉnh xoay chiều thứ hai cao hơn đỉnh xoay chiều đầu tiên, từ đó chúng ta một xu hướng đúng nghĩa. Một khi đỉnh xoay chiều thứ hai hình thành, tiếp tục kỳ vọng giá dừng tăng hoặc điều chỉnh giảm nhẹ với một khối lượng thấp hoặc giảm dần, và khi kết thúc tạo đáy xoay chiều thứ hai (tất nhiên là cao hơn đáy xoay chiều đầu tiên).
Nếu mọi thứ vẫn diễn ra như vậy, thì chúng ta an tâm ở lại thị trường và kỳ vọng xu hướng sẽ tiếp tục tiến triển.
Thị trường tiếp tục tăng cao như dự kiến, bây giờ chúng ta chờ đỉnh xoay chiều thứ ba xuất hiện, cao hơn hai đỉnh trước - dữ kiện xác định xu hướng tăng. Nếu thực tế đúng như thế thì tôi chắc chắn bạn đã có một bức tranh tổng thể cho mình rồi đấy, thị trường sau đó sẽ kéo ngược từ đỉnh xoay chiều và giảm xuống, tạo một đáy xoay chiều khác. Nếu đáy xoay chiều này cao hơn những đáy trước đó, thì chúng ta tiếp tục nắm giữ vị thế.
Đây là cách chúng ta xây dựng linh hoạt những đường xu hướng đồng thời vẫn tự tin nắm giữ vị thế trên thị trường dựa vào việc phân tích VPA và các nguyên tắc cơ bản của VPA khi giá bứt phá ra khỏi vùng tắc nghẽn, như được minh họa trong hình 8.14.
Mặc dù kết quả cuối cùng là như nhau, nhưng hành trình tạo ra các đường xu hướng này rất khác nhau và cho phép bạn, với tư cách là một nhà giao dịch, được đặt lệnh theo xu hướng tại thời điểm tốt nhất - thời điểm bắt đầu chứ không phải kết thúc của xu hướng. Và diễn biến cụ thể được tóm gọn trong hình 8.14 dưới đây.
Hình 8.14 Những đường xu hướng linh hoạt - Xu hướng tăng
Chúng ta có thể hình dung toàn bộ quá trình này gần như là một trong những “sự dàn dựng một bối cảnh” (scene setting). Giai đoạn tắc nghẽn tạo ra một bối cảnh cho hành động giá, được cung cấp và hỗ trợ bởi khối lượng. Các điểm xoay chiều làm nổi bật chuyến hành trình - chúng giống ngọn đèn soi sáng đường đi, giúp xác định rõ vị trí của giá trong xu hướng (đầu, giữa hay cuối xu hướng) để tự tin hơn trong việc nắm giữ vị thế hiện tại.
Cuối cùng, vào một thời điểm nào đó, sẽ có một đỉnh xoay chiều hình thành ở mức thấp hơn hoặc bằng đỉnh xoay chiều trước. Chúng ta biết rằng thị trường đang dần chuyển sang giai đoạn tắc nghẽn thứ cấp (cấp độ nhỏ hơn) từ một đáy xoay chiều. Nếu đáy xoay chiều này cũng bằng với đáy trước, thì có lẽ giai đoạn tắc nghẽn đã bắt đầu, công việc của chúng ta là tiếp tục phân tích. Cụ thể là tìm kiếm tín hiệu xác nhận các điểm xoay chiều tiếp theo (củng cố vùng tắc nghẽn) và cú bứt phá ra khỏi đó. Vẫn là câu hỏi: ‘liệu sắp tới đây xu hướng sẽ đảo chiều hay chỉ là sự tạm nghỉ mà thôi?’ Nếu giá bứt phá khỏi vùng tắc nghẽn và giảm xuống thì tức là xu hướng đã đảo chiều (từ xu hướng tăng chính thành xu hướng giảm chính), và dĩ nhiên chúng ta phải thoát vị thế. Nhưng nếu xu hướng chỉ đang tạm nghỉ, và sẽ tiếp tục sau khi bứt phá khỏi vùng tắc nghẽn, thì bạn nên duy trì vị thế hiện tại và bắt đầu quá trình xây dựng các đường xu hướng linh hoạt một lần nữa.
Đương nhiên, trên đây là một ví dụ điển hình về mọi cú bứt phá khỏi vùng tắc nghẽn được viết trong sách giáo khoa mà bạn cần học, nhưng giao dịch thực tế thì hiếm khi giống trong sách. Đôi khi sẽ không có những điểm xoay chiều này. Chẳng hạn giá xuyên qua vùng tắc nghẽn và tăng lên nhưng không xuất hiện đỉnh xoay chiều mà lại có đáy xoay chiều theo đúng quy trình.
Lúc này, chúng ta phải đưa ra quyết định dựa trên phân tích VPA và phán đoán liệu xu hướng có tiến triển như dự kiến hay không. Tuy nhiên, đây có thể là tín hiệu cảnh báo sớm đầu tiên rằng xu hướng này không có động lượng bền vững. Nhìn chung, chúng ta luôn kỳ vọng thấy được một cú bứt phá đi kèm với động lượng, được hỗ trợ bởi khối lượng. Thị trường di chuyển nhanh thì cũng làm cho phe mua và phe bán giao dịch với nhau nhanh chóng, bất kể là vào hay ra đều sẽ tạo nên các điểm xoay chiều trên biểu đồ giá.
Cho dù là vì lý do gì thì việc thiếu đi những điểm xoay chiều đã cho chúng ta biết rằng thị trường có khả năng đang thiếu động lượng. Nếu giá tăng cao nhưng khối lượng chỉ ở mức trung bình hoặc dưới trung bình thì có nghĩa là xu hướng tăng đó thiếu động lượng. Phe mua và phe bán đơn giản là không tham gia để đẩy giá lên, xu hướng vì thế mà không tiến triển nữa. Hết năng lượng, hết hoạt động nhộn nhịp, điều này đều được phản ánh qua khối lượng tương ứng với giá.
Trong trường hợp này, không cần kỳ vọng có một kịch bản hoàn hảo về sự bứt phá nào đó. Mọi thứ sẽ rất khác, tùy thuộc vào độ mạnh của động lượng và thời gian diễn biến hành động giá (xu hướng hoặc vùng tắc nghẽn). Điều chúng ta cần làm là tìm kiếm manh mối bằng phân tích VPA, và chờ đợi các điểm xoay chiều xuất hiện. Nếu xu hướng không tuân theo một mô hình logic nào (chẳng hạn đỉnh/đáy sau cao hơn đỉnh/ đáy trước trong xu hướng tăng), thì có lẽ thị trường đang suy yếu, và có thể quay trở lại giai đoạn tắc nghẽn tại một mức giá nào đó cao hơn.
Hình 8.15 Những đường xu hướng linh hoạt - Xu hướng giảm
Trong trường hợp hành động giá bứt phá ra khỏi vùng tắc nghẽn và hình thành xu hướng giảm với các điểm xoay chiều thì nguyên tắc phân tích cũng tương tự như trên, chỉ khác ở chỗ chúng ta trước tiên phải tìm đáy xoay chiều, sau đó mới quan sát sự hình thành của đỉnh xoay chiều, minh họa như hình 8.15. Lưu ý rằng khối lượng tăng trong khi giá giảm và khối lượng giảm khi giá điều chỉnh tăng chính là tín hiệu xác nhận chủ chốt cho một xu hướng giảm.
Tóm lại, phải đặt mọi thứ vào trong trường hợp cụ thể. Không có gì sai khi bạn vẽ một đường xu hướng ‘cứng’ trên biểu đồ, nhưng đây là cách mà tôi cho là hợp lý. Sự khác biệt là các đường xu hướng mà tôi trình bày trong chương này được tạo từ hành động giá linh hoạt trên thị trường. Rõ ràng rất khó để truyền tải được ý tưởng này trong một quyển sách, và tốt nhất là quan sát thị trường diễn biến thực tế từng chút một. Tuy nhiên, tôi đã cố gắng mô tả lại quá trình phân tích và hành động giá để bạn có thể hiểu được cách thực hiện, quan trọng hơn hết là biết được thị trường đang ở đâu trong bức tranh tổng thể (hay xu hướng dài hạn hơn).
Các điểm xoay chiều hình thành một cách rất linh hoạt, và khi chúng xuất hiện cũng là lúc hình thành một xu hướng, cho nên chúng là những ‘điểm dẫn đường’ cho xu hướng tiến triển. Không có gì là hoàn hảo, nhưng ít nhất khi sử dụng VPA, bạn hiểu được tầm quan trọng của vùng tắc nghẽn, biết những điểm đặt lệnh tốt, nhận diện một xu hướng trước khi nó bắt đầu chứ không phải khi đã thành hình. Đây đều là những thứ mà tôi cố gắng giải thích trong hai chương vừa qua, và tôi hy vọng khi đọc lại, ít nhất bạn cũng có thể hiểu biết sâu hơn về cách mà thị trường vận động cũng như tầm quan trọng của vùng giá tắc nghẽn.
Tôi lấy làm lạ khi nhiều nhà giao dịch cảm thấy thất vọng khi giá đi vào vùng tắc nghẽn. Đây là lúc thị trường chuẩn bị cho một xu hướng tiếp theo cơ mà. Nền tăng xu hướng bắt đầu từ những vùng này. Nhưng xu hướng đã hình thành rồi không quan trọng bằng những xu hướng mới sắp hình thành mà bạn có thể đón đầu trước nhờ những vùng tắc nghẽn - những vùng cao trào/cao trào bán hay đoạn tạm nghỉ trong xu hướng dài hạn hơn. Dù là từ nguyên nhân nào, trên khung thời gian nào, thì bạn cũng có thể chắc chắn một điều: thị trường đang chuẩn bị thoát ra khỏi vùng này, tích lũy sức mạnh và bứt phá dù là bằng cách này hay cách khác. Tất cả những gì chúng ta phải làm là kiên nhẫn, chờ đợi và sau đó áp dụng VPA để phân tích hành động giá tiếp theo, tìm các điểm xoay chiều xác định xu hướng.
Khi bạn đã hiểu sâu hơn về giai đoạn tắc nghẽn, VPA và xu hướng, tất cả những gì còn lại là quyết định như thế nào. Bạn đang chờ một sự đảo chiều, hay kỳ vọng một sự tiếp diễn xu hướng để nhảy vào? Như mọi khi, không có câu trả lời đúng hoàn toàn/sai hoàn toàn, chỉ là có phù hợp với bạn, với các quy tắc quản lý rủi ro và quản lý tiền bạc của bạn hay không mà thôi.